Đức Phanxicô và ám ảnh không ngừng về ma quỷ, đó là lý do vì sao ngài nhắc đến ma quỷ nhiều hơn bất kỳ giáo hoàng nào khác.
Không bàn thảo, không đối thoại, không thương thuyết với ma quỷ. Cho đến nay, qua các trích dẫn, các buổi tiếp kiến, qua các cuộc trò chuyện với các nhóm giáo dân, các bài giảng, các tài liệu, ma quỷ là nhân vật thường xuất hiện trong trong tâm trí Đức Phanxicô, nhiều hơn so với các vị tiền nhiệm của ngài. Rõ ràng, đây không phải là con quỷ nhỏ cầm cây chĩa ba mặc áo đỏ, nhưng đây là vấn đề của thế lực ma quỷ len lỏi khắp mọi nơi, dưới những nếp gấp lịch sử và ngay cả trong Giáo hội. Với Đức Phanxicô, rõ ràng đây là gốc rễ của nhiều vấn đề: chia rẽ, cãi vã, ly giáo, hành vi sai trái, tham nhũng, cái nhìn méo mó về thực tế.
Trên thực tế, hoàng tử bóng tối, thiên thần sa ngã được ngài nhắc đến nhiều hơn Đức Bênêđictô XVI, Đức Gioan-Phaolô II hay các giáo hoàng từ nửa thế kỷ trước. Ngài liên tục nhắc giáo dân về sự tồn tại của ác thần và những cám dỗ muôn màu muôn vẻ của nó. Cho đến nay, ngài đã nhắc đến hàng trăm lần và chỉ cần tìm trên Google để nhận ra bí ẩn của ác thần, misterium iniquitatis, đã hiện diện như thế nào trong thế giới đương đại. Đôi khi ngài trích trực tiếp từ Kinh thánh, đôi khi ngài đưa ra những ví dụ thực tế lấy từ cuộc sống hàng ngày để làm cho người đối thoại hiểu nó không phải là một biểu tượng trừu tượng, kết quả của trí tưởng tượng, nhưng là một thế lực tiêu cực và không thể kiểm soát, có khả năng vĩnh viễn hủy diệt loài người giữa cái thiện và cái ác.
Gần đây, trong quyển sách dành riêng cho chủ đề này Những người trừ quỷ chống lại Satan (Exorcistes contre Satan, nxb. Piemme), chuyên gia vatican học Fabio Marchese Ragona đã trực tiếp đặt câu hỏi với ngài, liệu ý tưởng bám riệt này của ngài có phải là kết quả của việc trừ quỷ ngài đã làm trong quá khứ hay không. Câu trả lời là không. Ngài chưa bao giờ trừ quỷ, dù trong đời linh mục, ngài thường đối diện với những trường hợp có bản chất đáng ngờ và vì thận trọng, ngài gởi họ đến những nhà trừ quỷ chuyên nghiệp. Ngài nói: “Khi tôi còn là tổng giám mục Buenos Aires, một số người đến gặp tôi, họ nói họ bị quỷ ám. Tôi đã gởi họ đến hai linh mục chuyên gia: các linh mục này không phải là người trị liệu, họ là người trừ quỷ. Linh mục Carlos Alberto Mancuso trừ quỷ ở giáo phận La Plata và linh mục Dòng Tên Nicolas Mihaljevic, người Croatia, cha giải tội của tôi. Cả hai linh mục nói với tôi, trong số những người tôi gởi đến, chỉ có hai hoặc ba người thực sự bị quỷ ám. Những người khác họ bi ma quỷ ám ảnh, điều này hoàn toàn khác vì họ không có ma quỷ trong người. Chúng ta nên làm chính xác điểm này.”
Chính ngài nói, ngài đang chọc tức ma quỷ và đó là lý do vì sao những lời chỉ trích chống lại ngài trở nên gay gắt hơn: “Thực sự có thể là tôi chọc giận ma quỷ, vì tôi cố gắng theo Chúa và làm theo những gì Tin Mừng nói. Và điều này làm cho ma quỷ khó chịu. Nó rất vui khi thấy tôi phạm một lỗi nào đó. Nó đi tìm sự thất bại của con người, nhưng nó không có một hy vọng nào nếu chúng ta cầu nguyện.”
Ngài nói thêm: “Chắc chắn ma quỷ thử tấn công tất cả mọi người, không phân biệt ai, nhưng nhất là nó muốn tấn công những người có trách nhiệm cao trong Giáo hội hoặc trong xã hội. Ngay cả Chúa Giêsu cũng bị ma quỷ cám dỗ và chúng ta nghĩ đến ông Simon Phêrô, Chúa Giêsu đã nói với ông: “Hỡi Satan, hãy tránh xa Ta”. Vì thế cả giáo hoàng cũng bi quỷ tấn công. Chúng ta là những con người và quỷ luôn tìm cách tấn công chúng ta. Thật đau lòng, nhưng với lời cầu nguyện thì nó không có hy vọng! Và như Thánh Phaolô VI đã nói: “Ma quỷ cũng có thể vào đền thờ Thiên Chúa, để gieo rắc bất hòa, để chúng ta chống lại nhau: chia rẽ và tấn công luôn là công việc của ma quỷ. Nó luôn cố gắng làm suy yếu và làm hư hỏng tâm trí con người. Sự cứu rỗi duy nhất là đi theo con đường do Chúa Kitô hướng dẫn.”
Theo Đức Phanxicô, có nhiều loại quỷ khác nhau. Một số nguy hiểm hơn một số khác: “Tôi nghĩ có một số quỷ rất nguy hiểm, tôi muốn nói đến những con quỷ lịch sự.” Chúa Giêsu cũng nói về điều này trong Phúc âm Thánh Luca: “Khi thần ô uế xuất khỏi một người, thì nó đi rảo qua những nơi khô cháy, tìm chốn nghỉ ngơi. Mà vì tìm không ra, nó nói: ‘Ta sẽ trở về nhà ta, nơi ta đã bỏ ra đi.’ Khi đến nơi, nó thấy nhà được quét tước, dọn dẹp hẳn hoi. Nó liền kéo thêm bảy thần khác dữ hơn nó, và chúng vào ở đó. Rốt cuộc tình trạng của người ấy lại còn tệ hơn trước.”
Chúng lịch sự đi vào. Linh hồn nào không xét lương tâm sẽ không nhận ra. Hoặc vì do nguội lạnh thiêng liêng, tâm hồn để quỷ đi vào. Đó là điều khủng khiếp vì nó giết chúng ta. Đó là cách quỷ ám xấu nhất. Thói thời thượng thiêng liêng che phủ những chuyện này. Chúng ta không có lối thoát: hoặc ma quỷ trực tiếp hủy diệt bằng chiến tranh và bất công, hoặc chúng làm một cách lịch sự, rất ngoại giao, như Chúa Giêsu đã kể lại. Chúng ta cần phải có phân định.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch