NHÂN ĐỨC ĐƠN SƠ: HƯƠNG THƠM BÌNH AN
Trong một thế giới ngày càng phức tạp, nơi con người thường bị cuốn vào vòng xoáy của thành công, danh vọng, và sự hoàn hảo bề ngoài, nơi giá trị của một cá nhân dường như được đo lường bằng những thành tựu vật chất và sự khéo léo trong mọi lĩnh vực, câu chuyện về nhân đức đơn sơ của chị Maria tại một tu viện nhỏ bé lại như một làn gió mát lành, một nốt nhạc trầm lắng giữa bản giao hưởng ồn ào của cuộc sống hiện đại. Câu chuyện ấy không chỉ là một giai thoại dễ thương, mà còn là một lời nhắc nhở sâu sắc, một bài học quý giá về những giá trị đích thực và bền vững của tâm hồn, về một con đường dẫn đến sự bình an nội tại mà nhiều người đang khao khát tìm kiếm.
Tu viện ấy nằm nép mình sâu trong một vùng quê yên bình, cách xa những ồn ào, náo nhiệt của phố thị. Xung quanh tu viện là những cánh đồng lúa xanh mướt trải dài tít tắp đến tận chân trời, những hàng cây cổ thụ rì rào kể chuyện gió, và những con đường đất nhỏ uốn lượn dẫn vào làng. Mỗi buổi sáng, khi những tia nắng đầu tiên còn e ấp len lỏi qua kẽ lá, tiếng chuông nhà nguyện đã ngân vang, đánh thức không gian tĩnh lặng, hòa cùng tiếng chim hót líu lo chào ngày mới và hương hoa đồng nội thoang thoảng bay trong gió. Cuộc sống nơi đây diễn ra theo một nhịp điệu chậm rãi, đều đặn, được dệt nên bởi những lời kinh nguyện chân thành, những công việc lao động thường ngày đầy ý nghĩa, và tình huynh đệ ấm áp, chân thành giữa các nữ tu. Mọi thứ đều giản dị, mộc mạc, nhưng lại chứa đựng một vẻ đẹp thanh thoát, một sự bình an khó tả.
Giữa không gian thanh bình ấy, có một nữ tu trẻ tên là chị Maria. Chị không nổi tiếng vì học cao hiểu rộng, không phải là một nhà thần học uyên bác có thể giải thích những mầu nhiệm đức tin một cách khúc chiết, cũng không phải vì tài hùng biện hay khả năng giảng thuyết lôi cuốn có thể làm say đắm lòng người. Điều làm nên sự đặc biệt của chị, điều khiến mọi người trong nhà dòng, từ chị Bề trên nghiêm nghị, đầy kinh nghiệm đến các chị em trẻ tuổi mới vào tu, đều yêu mến và nhớ đến chị, chính là tấm lòng đơn sơ của chị. Một sự đơn sơ đôi khi đến mức khiến người khác phải bật cười vì những tình huống dở khóc dở cười mà chị tạo ra, nhưng lại ẩn chứa một vẻ đẹp tâm hồn hiếm có, một sự bình an nội tại mà không phải ai cũng có được, dù họ có tài năng hay trí tuệ đến đâu.
Chị Maria có một niềm đam mê đặc biệt với công việc bếp núc. Đối với chị, nhà bếp không chỉ là nơi chuẩn bị bữa ăn, mà còn là một không gian linh thiêng, nơi chị có thể dâng những công việc nhỏ bé của mình lên Thiên Chúa. Sáng nào cũng vậy, khi ánh bình minh còn chưa kịp len lỏi qua khung cửa sổ nhà bếp, chị đã vui vẻ chạy xuống, trên tay cầm tràng chuỗi mân côi đã sờn cũ vì những lần lần hạt, miệng lẩm nhẩm những lời kinh nguyện quen thuộc, tay kia thoăn thoắt chuẩn bị bữa sáng cho cả nhà dòng. Tiếng kinh của chị hòa lẫn với tiếng vo gạo rào rào, tiếng lách cách của nồi niêu, tiếng dao thớt băm chặt, tạo nên một bản giao hưởng độc đáo của niềm tin và cuộc sống thường ngày. Chị làm việc với một sự nhiệt thành và lòng yêu mến đáng kinh ngạc, dường như không có bất cứ gánh nặng hay áp lực nào đè nén.
Thế nhưng, giữa tất cả sự nhiệt thành và lòng yêu mến ấy, chị Maria lại có một “mối thù” truyền kiếp với cái nồi cơm điện. Một mối thù mà dường như không có cách nào hóa giải được, bất chấp những nỗ lực không ngừng nghỉ của chị. Bao lần chị nấu là bấy nhiêu lần cơm sống, cơm nhão, hoặc tệ hơn nữa là cháy khét như tro, khiến cả nhà dòng phải lắc đầu ngao ngán vì sự “vô phương cứu chữa” của chị. Những lần ấy, chị chẳng hề tỏ ra bối rối hay buồn bã, không hề có một chút tự ái hay mặc cảm. Chị chỉ đơn giản là cười trừ, xin lỗi rối rít với một vẻ mặt chân thành, và rồi lại hăng hái tìm cách khắc phục, dù kết quả thường không mấy khả quan. Sự kiên trì và thái độ tích cực của chị trước những thất bại nhỏ nhặt ấy khiến mọi người vừa thương vừa buồn cười, và dần dần, họ cũng quen với việc “đón nhận” những bữa cơm “độc đáo” của chị Maria. Đối với chị, mỗi lần cơm hỏng không phải là một thất bại, mà là một cơ hội để học hỏi (dù có vẻ không mấy tiến bộ) và để thực hành đức nhẫn nại.
Một hôm, nhà dòng đón một vị khách quý – cha giáo từ Tòa Giám mục xuống thăm. Đây là một sự kiện quan trọng, đòi hỏi mọi thứ phải thật tươm tất và hoàn hảo, đặc biệt là bữa ăn. Bề trên, với sự tin tưởng vào lòng nhiệt thành của chị Maria (hay có lẽ là một chút liều lĩnh và muốn thử thách đức đơn sơ của chị), đã nhờ chị phụ trách bữa trưa, đặc biệt là món cơm – “trái tim” của mọi bữa ăn Việt Nam. Ngay lập tức, một bầu không khí lo lắng bao trùm cả nhà dòng. Nỗi lo không chỉ dừng lại ở việc cơm có ngon hay không, mà còn là liệu bữa ăn có diễn ra đúng giờ hay không, và quan trọng nhất là “số phận” của cái nồi cơm định mệnh trong tay chị Maria. Những lời xì xào nho nhỏ, những ánh mắt lo âu trao đổi giữa các chị em, đều hướng về chị Maria và cái nồi cơm, như thể đang chứng kiến một cuộc đấu trí đầy kịch tính.
Lần này, chị Maria nhìn cái nồi cơm điện với ánh mắt đầy quyết tâm, một quyết tâm chưa từng thấy. Khuôn mặt chị lộ rõ vẻ tập trung cao độ. Chị cẩn thận hơn bao giờ hết, vo gạo thật kỹ, đong nước thật chính xác theo hướng dẫn, rồi nhấn nút “Cook” một cách dứt khoát, như thể đang thực hiện một nghi thức quan trọng. Chị đứng đó một lúc, như thể muốn dùng ý chí để đảm bảo rằng nồi cơm sẽ hoạt động đúng như mong muốn, không còn “phản bội” chị nữa. Sau đó, chị quay sang chuẩn bị các món ăn khác, vẫn miệng đọc kinh, tay làm việc thoăn thoắt. Khoảng 10 phút sau, khi quay lại kiểm tra, chị chạm tay vào nồi cơm… và thấy nồi vẫn lạnh ngắt! Không một chút hơi ấm, không một tiếng “tách” báo hiệu cơm đang chín. Chị Maria rối bời, khuôn mặt lộ rõ vẻ hoang mang tột độ, như thể vừa phát hiện ra một bí ẩn lớn của vũ trụ. Chị vội vàng chạy đi tìm chị phụ trách điện, giọng hốt hoảng, gần như là van nài:
— “Chị ơi, hình như nồi cơm hư rồi! Em nhấn nút rồi mà nó không nóng lên chút nào cả! Chắc nó giận em rồi!”
Chị phụ trách điện, vốn đã quá quen với những “sự cố” đầy bất ngờ của chị Maria, nhẹ nhàng tiến đến kiểm tra. Chị cúi xuống nhìn, rồi bật cười ngất. Tiếng cười của chị lan ra cả nhà bếp, thu hút sự chú ý của các chị em khác đang loay hoay với các món ăn. Họ cũng nhìn theo, và rồi cũng bật cười theo chị phụ trách điện.
— “Maria ơi, em quên cắm điện!” chị phụ trách điện vừa cười vừa nói, giọng vẫn còn run run vì buồn cười, chỉ vào sợi dây điện còn lủng lẳng bên cạnh ổ cắm, chưa hề được kết nối với nguồn điện.
Cả nhà bếp vỡ òa trong tiếng cười lớn. Tiếng cười sảng khoái, không hề có ý chế giễu, mà chỉ đơn thuần là niềm vui trước sự hồn nhiên của chị. Chị Maria cũng bật cười theo, một nụ cười tươi rói, không chút giận dỗi hay xấu hổ. Chị chỉ đơn giản là cười, một cách hồn nhiên và trong sáng, như thể vừa được giải thoát khỏi một gánh nặng vô hình. Rồi, chị nói một câu khiến mọi người phải ngạc nhiên, và rồi lại bật cười lần nữa, nhưng lần này là tiếng cười của sự thán phục và yêu mến:
— “Ơn Chúa! Vậy là mình có thêm thời gian đọc Kinh Trưa trong lúc đợi cơm!”
Cả nhà dòng hôm ấy ăn cơm trễ nửa tiếng. Bữa trưa bắt đầu muộn hơn thường lệ, nhưng điều đáng yêu là, không ai còn phàn nàn nữa. Cái sự chậm trễ ấy, trong khoảnh khắc đó, dường như đã biến thành một kỷ niệm vui, một khoảnh khắc đáng nhớ nhờ sự đơn sơ và thái độ tích cực của chị Maria. Mọi người không cảm thấy bực bội, mà ngược lại, họ cảm thấy nhẹ nhõm và vui vẻ hơn.
Chưa hết! Trong lúc chờ cơm chín lại, chị Maria không hề ngồi yên. Chị tranh thủ làm món tráng miệng: chuối hấp nước cốt dừa. Chị làm một cách cẩn thận, tỉ mỉ, từng bước một, nhưng dường như sự “vụng về” của chị vẫn chưa chịu buông tha. Món chuối hấp của chị, sau hai lần hấp vẫn chưa mềm như ý, chuối vẫn còn hơi cứng. Chị lại kiên nhẫn hấp thêm lần nữa, với một niềm tin mãnh liệt rằng lần này chuối sẽ mềm. Khi món tráng miệng được bưng lên, cha giáo, với vẻ mặt vui tươi và hài hước, hỏi chị Maria:
— “Ủa, món này tên gì vậy chị? Nghe lạ quá!”
Chị Maria hồn nhiên đáp, không chút ngần ngại hay kiểu cách, giọng điệu vẫn đầy sự trong sáng:
— “Dạ… món ‘chuối chịu khó’ ạ. Vì nãy giờ nó hấp đến ba lần mới chịu mềm!”
Cả phòng ăn lại một lần nữa bật cười. Tiếng cười vang vọng khắp căn phòng, mang theo sự sảng khoái và niềm vui. Có người lắc đầu, vừa cười vừa nói, giọng đầy vẻ trêu chọc nhưng cũng rất yêu mến:
— “Cái nồi chịu khó, cái chuối cũng chịu khó, chỉ có chị Maria là… đơn sơ không đối thủ!”
Cha giáo thì vừa cười vừa gật gù, ánh mắt đầy vẻ suy tư và ngưỡng mộ. Ngài nói một câu mà sau này trở thành một câu nói cửa miệng trong nhà dòng, một câu nói gói gọn vẻ đẹp và sức mạnh của nhân đức đơn sơ:
— “Người đơn sơ là người có thể biến những điều vụng về thành niềm vui cho người khác.”
Lời của cha giáo không chỉ là một nhận xét hóm hỉnh, mà còn là một bài học sâu sắc về giá trị của nhân đức đơn sơ. Chị Maria, với sự vụng về của mình trong những công việc đời thường, lại có một khả năng kỳ diệu để biến những “lỗi lầm” thành những khoảnh khắc đáng yêu, những câu chuyện vui, và trên hết, là nguồn bình an và niềm vui cho những người xung quanh. Sự đơn sơ của chị không cho phép chị bị sự xấu hổ hay tự ái chi phối. Chị không cố gắng che giấu những khuyết điểm của mình, không tìm cách biện minh hay đổ lỗi, mà chấp nhận chúng một cách nhẹ nhàng, thậm chí còn tìm thấy niềm vui trong đó. Chính sự chấp nhận bản thân và niềm vui hồn nhiên ấy đã lan tỏa, khiến mọi người cũng cảm thấy nhẹ nhõm, vui vẻ và được giải thoát khỏi những áp lực của sự hoàn hảo.
Từ đó, dù chị Maria vẫn tiếp tục “thử thách” với cái nồi cơm điện và những công việc bếp núc khác (và đôi khi vẫn tạo ra những “sự cố” mới), nhưng không ai còn phàn nàn nữa. Mọi người đều hiểu rằng, đằng sau những “tai nạn” nho nhỏ ấy là một tấm lòng trong sáng, một tâm hồn phó thác hoàn toàn cho Thiên Chúa. Họ nhận ra rằng, điều quan trọng không phải là sự hoàn hảo trong công việc, mà là thái độ của tâm hồn khi thực hiện công việc đó. Nơi chị, ai cũng thấy một niềm vui đơn sơ, một tấm lòng thành thật, và một tinh thần phó thác nhẹ nhàng trước những vụng về đời thường. Chị Maria dạy cho họ một bài học quý giá về sự chấp nhận bản thân, về việc tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ bé, và về việc sống trọn vẹn trong hiện tại với tất cả những gì mình có, dù là hoàn hảo hay chưa hoàn hảo.
Nhân đức đơn sơ của chị Maria không phải là sự ngây thơ, thiếu hiểu biết, hay sự thiếu trách nhiệm. Ngược lại, đó là một sự lựa chọn ý thức để sống một cuộc đời không phức tạp, không giả tạo, không bị ràng buộc bởi những lo lắng thái quá về hình ảnh bản thân hay sự đánh giá của người khác. Đó là một sự giải thoát khỏi gánh nặng của chủ nghĩa hoàn hảo và sự so sánh. Nó là sự khiêm tốn thực sự, nhận ra rằng mình yếu đuối, mình có giới hạn, và mình cần đến ân sủng của Thiên Chúa trong mọi khoảnh khắc của cuộc đời. Chính vì thế, chị Maria luôn phó thác mọi sự cho Chúa, tin rằng Chúa sẽ lo liệu mọi sự, ngay cả khi nồi cơm bị quên cắm điện hay chuối hấp mãi không mềm. Sự phó thác ấy mang lại cho chị một sự bình an nội tâm sâu sắc, một niềm vui không phụ thuộc vào hoàn cảnh bên ngoài hay những kết quả hoàn hảo.
Chị Maria là một minh chứng sống động cho lời Chúa Giê-su: “Nếu anh em không trở lại như trẻ nhỏ, anh em sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 18,3). Sự đơn sơ của chị giống như sự đơn sơ của trẻ thơ, tin tưởng tuyệt đối vào cha mẹ, không lo lắng về ngày mai, và tìm thấy niềm vui trong những điều giản dị nhất. Trẻ thơ không bận tâm đến việc người khác nghĩ gì về mình, không cố gắng tỏ ra hoàn hảo, mà chỉ sống trọn vẹn trong khoảnh khắc hiện tại. Chính sự đơn sơ này đã mở lòng chị ra để đón nhận ân sủng của Thiên Chúa một cách trọn vẹn nhất, bởi vì Thiên Chúa thường mặc khải những mầu nhiệm cao siêu cho những tâm hồn bé mọn và khiêm nhường. Chị không cố gắng chứng tỏ mình, không tìm kiếm sự công nhận hay lời khen ngợi, mà chỉ đơn giản là sống và yêu thương theo cách của mình, với tất cả sự chân thành và hồn nhiên.
Thiếu một chút khéo léo trong công việc bếp núc, nhưng chị Maria lại thừa một tấm lòng vàng, một tâm hồn tràn đầy tình yêu và sự bình an. Có thể chị không nấu được cơm ngon theo tiêu chuẩn của thế gian, không tạo ra những món ăn hoàn mỹ về hình thức, nhưng chị đã “nấu” được nụ cười và sự bình an trong lòng người khác – nhờ đức đơn sơ mà Chúa rất yêu. Cuộc đời chị là một bài giảng sống động về việc tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong những điều giản dị nhất, về việc chấp nhận những khuyết điểm của bản thân, và về việc sống một cuộc đời phó thác hoàn toàn cho tình yêu quan phòng của Thiên Chúa. Nhân đức đơn sơ của chị Maria không chỉ là một câu chuyện để kể, mà còn là một lời mời gọi cho mỗi người chúng ta, trong cuộc sống hằng ngày, hãy tìm về sự đơn sơ trong tâm hồn, để có thể cảm nhận được niềm vui đích thực và bình an sâu sắc mà Thiên Chúa hằng mong muốn ban tặng cho chúng ta, vượt lên trên mọi sự phức tạp và hoàn hảo giả tạo của thế gian.
Lm. Anmai, CSsR