Ở con sông thuộc miền tây bắc Tây Ban Nha, một người câu cá vừa tình cờ tìm thấy một tượng đá granite Ðức Mẹ Ðồng Trinh Maria và Chúa Hài Ðồng, nhiều khả năng từ thế kỷ 14.

Ðầu tháng 6, trong lúc câu cá hồi trên dòng sông Sar gần TP Santiago de Compostela (còn gọi là Cổ thành) thuộc vùng tự trị Galicia của Tây Ban Nha, một người đi câu bất ngờ phát hiện khối đá với dáng hình kỳ lạ. Sau khi trải qua công tác giám định do các chuyên gia của Viện Bảo tàng Hành hương ở Cổ thành thực hiện, hòn đá trên được xác định là một tác phẩm nghệ thuật thánh, khắc họa hình ảnh Ðức Mẹ và Chúa Hài Ðồng. Các nhà nghiên cứu cho rằng tượng đá phải có niên đại cách đây hơn 700 năm.

Phát hiện vô giá

Hồi giữa tháng 6, như thường lệ, ông Fernando Brey đến đoạn sông ưa thích gần nhà để câu cá hồi. Trước đó một tuần, người dân trong vùng trình báo cảnh sát về sự xuất hiện của một con cá sấu sông Nile ở tại khu vực. Thế nhưng, điều gì đó thôi thúc ông Brey vẫn tiếp tục đến đây bất chấp mối nguy hiểm đang rình rập. Trong lúc tìm kiếm chỗ thả câu, ông bất ngờ vấp phải một phiến đá đầy rêu. “Tôi nhận ra đây là một khối đá kỳ lạ, nó có các cạnh vuông vức, khác với những phiến đá thường thấy ở đáy sông”, ông nhớ lại. Sau khi quan sát kỹ lưỡng, ông lưu ý phần trên cùng của phiến đá có hình đầu người. Brey dùng điện thoại chụp vài tấm ảnh và gởi cho bà Ana Paula Castor của tổ chức Apatrigal. Ðây là hiệp hội về di sản văn hóa Galicia và bà tiếp tục trình phát hiện mới lên Sở Văn hóa Galicia.

Khảo sát địa điểm tìm thấy cổ vật

Dựa trên hình ảnh, giới chuyên gia cho rằng phiến đá nhiều khả năng là bức tượng granite Ðức Mẹ được chạm khắc theo kiểu Gothic, có niên đại từ thế kỷ 14. Họ thậm chí còn đặt ra giả thuyết đây có lẽ là bức tượng bị thất lạc từ hàng trăm năm qua có tên Ðức Bà xứ Concha. Trong một thời gian dài, tượng Ðức Bà xứ Concha được đặt trong một nhà nguyện thuộc về địa điểm hành hương bị người đời quên lãng ở Conxo, gần nơi người câu cá tìm ra cổ vật thiêng liêng này. Bức tượng granite vừa tìm được có trọng lượng khoảng 160kg, được chạm khắc 2 thiên thần trên vai Ðức Mẹ, dưới chân là vòng hoa kết từ những loài hoa 4 cánh và lá anh thảo.

Bí ẩn về bức tượng

Trước tầm quan trọng của bức tượng vô giá, các nhà khảo cổ học của Bảo tàng Hành hương tại TP Santiago de Compostela đã đến tận nơi giám sát quá trình di chuyển bức tượng khỏi lòng sông và chuyển sang xưởng của viện bảo tàng. Tại đây, họ bắt đầu làm vệ sinh sạch sẽ bức tượng và kiểm tra tỉ mỉ. “Không phải ngày nào bạn cũng có cơ may chứng kiến việc tìm lại và trục vớt được một di sản lớn lao như bức tượng Ðức Bà xứ Concha trong quá trình di chuyển theo luồng chảy của dòng sông qua bao nhiêu năm tháng”, ông Roman Rodriguez, Giám đốc Sở Văn hóa Galicia.

Phiến đá nhiều khả năng là bức tượng granite Đức Mẹ được chạm khắc theo kiểu Gothic

Ông Rodriguez hy vọng sẽ sớm xác định được phải chăng đây là bức tượng bị mất tích. “Thế nhưng, ngoài giá trị văn hóa và lịch sử, chúng ta còn cần phải xâu chuỗi những manh mối với nhau để tìm ra câu chuyện về Ðức Bà xứ Concha, rằng chuyện gì đã xảy ra, bằng cách nào bức tượng lại an vị trong lòng sông bao nhiêu năm tháng mà chẳng ai có thể phát hiện ra, cho đến gần đây”, ông Giám đốc phân tích và cam đoan rằng đó sẽ là một câu chuyện vô cùng đặc biệt.

Một cách trùng hợp, thế kỷ 13 – 14 là giai đoạn ngôn ngữ Galicia đạt được thành tựu cao nhất trong lĩnh vực văn chương, đồng thời cho thấy khu vực này đã trải qua giai đoạn thăng hoa về văn hóa trong thời gian đó. Trong bối cảnh này, một tác phẩm điêu khắc quý giá như tượng Ðức Bà xứ Concha rơi vào cảnh lưu lạc là điều gây ngạc nhiên, và việc tìm hiểu câu chuyện liên quan sẽ giúp khám phá giai đoạn lịch sử đã chìm vào quên lãng cách đây 700 năm ở vùng tự trị Galicia của Tây Ban Nha. l lang