Chuyện Đời

BÀI GIẢNG LỄ (HOMÉLIE) KHÔNG PHẢI LÀ MỘT BÀI GIẢNG THUYẾT (SERMON): NÂNG CAO SỰ HIỂU BIẾT VÀ TRẢI NGHIỆM PHỤNG VỤ

17/07/2025

Bài Giảng Lễ (Homélie) Không Phải Là Một Bài Giảng Thuyết (Sermon): Nâng Cao Sự Hiểu Biết Và Trải Nghiệm Phụng Vụ

Trong tâm điểm của mỗi Thánh Lễ Công giáo, sau phần Phụng Vụ Lời Chúa, chúng ta thường lắng nghe bài giảng. Với nhiều người, đây đơn thuần là một “bài nói” của linh mục về Kinh Thánh. Tuy nhiên, Giáo hội đã luôn nhấn mạnh một sự phân biệt quan trọng: đó là bài giảng lễ (homélie), chứ không phải là một bài giảng thuyết (sermon). Mặc dù cả hai đều liên quan đến việc truyền đạt thông điệp, nhưng mục đích, bản chất và cách thức thực hiện của chúng lại hoàn toàn khác biệt. Việc hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp các thừa tác viên Lời Chúa chu toàn bổn phận của mình cách hiệu quả hơn, mà còn giúp giáo dân đón nhận Lời Chúa cách sâu sắc hơn, từ đó làm phong phú thêm đời sống đức tin.

I. Định Nghĩa Và Nguồn Gốc: Phân Biệt Hai Hình Thức

Để hiểu tại sao bài giảng lễ không phải là bài giảng thuyết, trước hết chúng ta cần làm rõ định nghĩa và nguồn gốc của từng khái niệm.

A. Bài Giảng Thuyết (Sermon)

Từ “sermon” (tiếng Latinh: sermo) có nghĩa rộng là một bài nói chuyện, một diễn văn công cộng, đặc biệt là về chủ đề tôn giáo hoặc đạo đức.

Bản chất: Một bài giảng thuyết thường là một bài diễn văn được chuẩn bị kỹ lưỡng, có cấu trúc chặt chẽ, được trình bày bởi một diễn giả có thẩm quyền nhằm truyền đạt một thông điệp cụ thể, thuyết phục người nghe về một quan điểm, hoặc khuyến khích họ thực hiện một hành động nào đó.
Mục đích rộng: Mục đích của một bài giảng thuyết có thể rất đa dạng: giảng dạy giáo lý, khuyên răn đạo đức, phân tích thần học, kêu gọi cải thiện đời sống, hay thậm chí là biện giáo (bảo vệ đức tin). Nó có thể được thực hiện ở bất kỳ đâu, không nhất thiết trong bối cảnh phụng vụ.
Điểm nhấn: Điểm nhấn của một bài giảng thuyết thường nằm ở nội dung thông tin được truyền tải, ở khả năng hùng biện của diễn giả, và ở việc người nghe được “học hỏi” một điều gì đó mới mẻ hoặc được “thuyết phục” để thay đổi.
Ví dụ: Một bài nói chuyện của một nhà truyền giáo trên quảng trường về sự cứu rỗi, một bài giảng giải của một học giả thần học về lịch sử Giáo hội, hay một bài thuyết trình về giá trị của lòng bác ái trong một buổi hội thảo liên tôn đều có thể được coi là một “sermon” theo nghĩa rộng. Thậm chí trong quá khứ, các bài giảng thuyết đôi khi rất dài, đi sâu vào phân tích triết học, lịch sử, hoặc các vấn đề xã hội chi tiết.

B. Bài Giảng Lễ (Homélie)

Từ “homélie” (tiếng Hy Lạp: homilia) có nghĩa là “cuộc trò chuyện thân mật”, “sự giao tiếp”, “sự trao đổi”. Đây là thuật ngữ mà Giáo hội Công giáo ưu tiên sử dụng để chỉ bài giảng trong Thánh Lễ.

Bản chất: Bài giảng lễ không phải là một bài diễn văn độc lập, mà là một phần không thể tách rời của Phụng Vụ Lời Chúa và của toàn bộ Thánh Lễ. Nó được coi là sự “phá vỡ Bánh Lời Chúa” để nuôi dưỡng dân Chúa, chuẩn bị họ cho phần Phụng Vụ Thánh Thể.
Mục đích chính: Mục đích chính của bài giảng lễ là diễn giải Lời Chúa đã được công bố (các bài đọc và Tin Mừng), giúp các tín hữu hiểu ý nghĩa của Lời Chúa trong bối cảnh lịch sử cứu độ và áp dụng vào đời sống hiện tại của họ. Hơn nữa, nó còn hướng dẫn cộng đoàn đến việc cử hành Thánh Thể cách ý thức, linh động và sốt sắng hơn. Bài giảng lễ là một sự mời gọi sống Lời Chúa, chứ không chỉ là học Lời Chúa.
Điểm nhấn: Điểm nhấn của bài giảng lễ nằm ở sự liên kết với Lời Chúa công bố, với bí tích Thánh Thể sắp cử hành, và với cuộc sống của cộng đoàn hiện tại. Nó không chỉ là sự truyền đạt thông tin mà còn là sự khơi gợi đức tin, thúc đẩy hoán cải, và chuẩn bị tâm hồn cho việc đón nhận Mình Máu Thánh Chúa Kitô.
Nguồn gốc: Nguồn gốc của bài giảng lễ có thể truy ngược về chính hành động của Chúa Giêsu sau khi phục sinh, khi Ngài giải thích Kinh Thánh cho các môn đệ trên đường Emmau (Lc 24:27, 44-45), khiến lòng họ bừng cháy. Các Tông Đồ cũng thực hiện việc này trong các cộng đoàn Kitô hữu sơ khai. Ngay từ thời các Giáo phụ, bài giảng lễ đã được coi là lời giải thích Lời Chúa trong bối cảnh cử hành bí tích.

Tóm tắt sự khác biệt cơ bản:

Đặc điểm	Bài Giảng Thuyết (Sermon)	Bài Giảng Lễ (Homélie)
Bản chất	Diễn văn độc lập, truyền đạt thông điệp	Phần không thể tách rời của Phụng Vụ Lời Chúa và Thánh Lễ
Mục đích	Giảng dạy, thuyết phục, phân tích, kêu gọi	Diễn giải Lời Chúa công bố, thúc đẩy hoán cải, chuẩn bị Thánh Thể
Bối cảnh	Rộng rãi, không giới hạn phụng vụ	Luôn trong bối cảnh cử hành phụng vụ, đặc biệt là Thánh Lễ
Điểm nhấn	Nội dung thông tin, hùng biện của diễn giả	Sự liên kết với Lời Chúa, Bí tích Thánh Thể, đời sống cộng đoàn
Mối quan hệ	Có thể là một bài học thuần túy	Nối kết chặt chẽ Lời và Bàn Tiệc Thánh Thể

Export to Sheets

II. Mục Đích Và Chức Năng Cốt Lõi Của Bài Giảng Lễ

Hiểu được định nghĩa, chúng ta càng thấy rõ hơn mục đích và chức năng độc đáo của bài giảng lễ trong Thánh Lễ.

A. Giải Thích và Cập Nhật Lời Chúa

Đây là chức năng cơ bản nhất. Bài giảng lễ phải làm cho Lời Chúa công bố (các bài đọc Cựu Ước, Thư Tín, và Tin Mừng) trở nên sống động, dễ hiểu và liên quan đến cuộc sống của người nghe hôm nay.

Phá vỡ Lời: Linh mục là người được trao quyền “phá vỡ” Bánh Lời Chúa. Điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, suy tư sâu sắc và cầu nguyện để hiểu được thông điệp ẩn chứa.
Từ Kinh Thánh đến cuộc sống: Bài giảng lễ không phải là một bài học Kinh Thánh hàn lâm. Nó phải bắc cầu từ những sự kiện lịch sử, giáo huấn cổ xưa sang thực tại cuộc sống của giáo dân. Nó giúp người nghe thấy Lời Chúa không phải là điều xa vời, mà là một ánh sáng soi đường cho những thách thức, niềm vui và nỗi buồn của họ.
Ví dụ: Khi giảng về dụ ngôn Người Samari nhân hậu (Lc 10:25-37), một bài giảng lễ không chỉ đơn thuần kể lại câu chuyện hay giải thích các nhân vật. Thay vào đó, nó sẽ mời gọi cộng đoàn suy tư: “Ai là người Samari nhân hậu trong đời tôi? Tôi có bỏ qua những người ‘nằm bên lề đường’ trong xã hội không? ‘Kẻ thù’ của tôi là ai, và tôi được mời gọi yêu thương họ như thế nào?” Nó đưa thông điệp bác ái vào hoàn cảnh cụ thể của giáo xứ, của khu dân cư, của mỗi gia đình.

B. Chuẩn Bị Cho Bí Tích Thánh Thể

Đây là chức năng quan trọng nhất và phân biệt rõ ràng bài giảng lễ với mọi hình thức giảng thuyết khác. Bài giảng lễ phục vụ cho việc cử hành Thánh Thể.

Kết nối Lời và Bàn Tiệc Thánh: Giáo hội tin rằng Lời Chúa và Thánh Thể là hai Bàn Tiệc nuôi dưỡng dân Chúa. Bài giảng lễ đóng vai trò như một cây cầu nối, giúp giáo dân từ việc lắng nghe Lời Chúa hiểu sâu sắc hơn về mầu nhiệm Thánh Thể sắp được cử hành.
Thúc đẩy sự tham dự ý thức: Khi hiểu được ý nghĩa của các bài đọc, giáo dân sẽ tham dự Thánh Lễ với tâm tình sốt sắng hơn, ý thức hơn về sự hiện diện của Chúa Kitô trong cả Lời và Bánh Thánh.
Ví dụ: Nếu bài Tin Mừng nói về Chúa Giêsu ban Bánh Hằng Sống (Ga 6:35, 48), bài giảng lễ sẽ nhấn mạnh rằng Chúa Giêsu, Đấng đã ban Bánh Hằng Sống, cũng chính là Đấng sẽ tự hiến mình trong hình bánh và rượu trên bàn thờ. Nó giúp giáo dân nhận ra sự liên tục trong hành động cứu độ của Chúa, từ lời Ngài đến hành vi hy tế tối cao. Mục đích là để khi giáo dân rước lễ, họ không chỉ nhận một tấm bánh, mà nhận chính Chúa Kitô, với tất cả ý nghĩa mà Lời Chúa vừa công bố đã soi sáng.

C. Kêu Gọi Hoán Cải và Đổi Mới Đời Sống

Bài giảng lễ không chỉ là việc truyền đạt kiến thức, mà còn là lời mời gọi biến đổi tâm hồn và hành động.

Tác động của Thánh Thần: Bài giảng lễ được thực hiện trong quyền năng của Chúa Thánh Thần. Mục đích của nó là khơi dậy đức tin, lòng sám hối và lòng khao khát sống theo Thánh Ý Chúa.
Thúc đẩy dấn thân: Nó mời gọi tín hữu đưa Lời Chúa vào cuộc sống cụ thể: tha thứ, bác ái, công bằng, sống trung thực, vượt qua cám dỗ, v.v.
Ví dụ: Sau khi công bố bài Tin Mừng về tình yêu thương vô bờ bến của Thiên Chúa (ví dụ: dụ ngôn Người Cha nhân hậu – Lc 15:11-32), bài giảng lễ sẽ mời gọi mỗi người xem xét lại mối tương quan của mình với Thiên Chúa và với tha nhân. “Tôi có đang sống xa rời lòng thương xót của Cha không? Tôi có mở lòng tha thứ cho những người đã lỗi phạm đến tôi không? Tôi có sẵn lòng chào đón ‘người con hoang đàng’ quay trở về trong gia đình, cộng đoàn của tôi không?”

III. Đặc Điểm Và Phong Cách Của Bài Giảng Lễ

Với mục đích và chức năng đặc thù, bài giảng lễ cũng có những đặc điểm và phong cách riêng biệt, khác hẳn với một bài giảng thuyết thông thường.

A. Ngắn Gọn và Tập Trung

Không giống như một bài giảng thuyết có thể dài dòng để đi sâu vào phân tích, bài giảng lễ cần ngắn gọn, súc tích và tập trung vào một hoặc hai điểm chính từ các bài đọc đã công bố.

Giới hạn thời gian: Bài giảng lễ thường có thời lượng giới hạn (ví dụ: 5-15 phút tùy từng giáo phận hoặc văn hóa vùng miền), đủ để gợi mở và khơi dậy, không quá dài để gây nhàm chán hoặc làm loãng dòng chảy phụng vụ.
Tránh lan man: Tránh việc giảng quá nhiều ý, hoặc đi lạc đề sang những vấn đề xã hội, chính trị không liên quan trực tiếp đến Lời Chúa của ngày hôm đó.
Ví dụ: Thay vì cố gắng phân tích toàn bộ sách ngôn sứ Isaia khi bài đọc trích một đoạn ngắn, bài giảng lễ chỉ nên tập trung vào thông điệp chính của đoạn trích đó, ví dụ: lời hứa cứu độ, sự công bình của Thiên Chúa, hay niềm hy vọng vào Đấng Messia.

B. Đơn Giản, Dễ Hiểu, Gần Gũi

Bài giảng lễ được trình bày cho toàn thể cộng đoàn, bao gồm mọi lứa tuổi, trình độ học vấn, và hoàn cảnh sống. Do đó, ngôn ngữ cần đơn giản, dễ hiểu, tránh dùng thuật ngữ thần học phức tạp hoặc lý luận hàn lâm.

Ngôn ngữ đời thường: Sử dụng hình ảnh, ví dụ cụ thể, câu chuyện từ đời sống thường ngày để làm cho Lời Chúa trở nên gần gũi.
Đối thoại (theo nghĩa ẩn dụ): Mặc dù là một bài nói chuyện một chiều, nhưng bài giảng lễ cần tạo cảm giác như một cuộc “trò chuyện thân mật” giữa linh mục và cộng đoàn, chứ không phải là một diễn văn từ trên cao.
Ví dụ: Khi nói về đức tin, thay vì trích dẫn định nghĩa phức tạp từ sách giáo lý, linh mục có thể dùng câu chuyện về một người mẹ kiên cường nuôi con trong nghịch cảnh, hay một bệnh nhân chiến đấu với bệnh tật bằng niềm tin vào Chúa, để minh họa cho sức mạnh của đức tin trong đời sống thực tế.

C. Liên Kết Chặt Chẽ Với Phụng Vụ Hiện Tại

Đây là đặc điểm then chốt nhất của bài giảng lễ, thể hiện sự khác biệt sâu sắc so với giảng thuyết.

Dựa trên các bài đọc: Bài giảng lễ phải luôn khởi đi từ các bài đọc Lời Chúa của ngày hôm đó (Cựu Ước, Thánh Vịnh Đáp Ca, Thư Tín, và đặc biệt là Tin Mừng). Nó là lời giải thích và áp dụng trực tiếp của những bản văn đó.
Hướng về Bí tích Thánh Thể: Mục tiêu cuối cùng của bài giảng lễ là chuẩn bị tâm hồn cộng đoàn cho việc cử hành và đón nhận Bí tích Thánh Thể. Nó không phải là một bài giảng hoàn chỉnh riêng rẽ, mà là một phần dẫn vào mầu nhiệm trung tâm của Thánh Lễ.
Tính thời điểm và tính cộng đoàn: Bài giảng lễ phải phù hợp với mùa phụng vụ (Mùa Vọng, Giáng Sinh, Mùa Chay, Phục Sinh, Mùa Thường Niên), với ngày lễ (lễ Thánh, lễ Đức Mẹ), và với hoàn cảnh cụ thể của cộng đoàn (ví dụ: giáo xứ đang gặp khó khăn, kỷ niệm một sự kiện quan trọng).
Ví dụ: Trong Mùa Vọng, bài giảng lễ sẽ tập trung vào sự chờ đợi, niềm hy vọng, sự tỉnh thức, và sự chuẩn bị tâm hồn đón Chúa đến. Trong Mùa Chay, nó sẽ xoáy sâu vào sự sám hối, chay tịnh, cầu nguyện và bác ái. Mỗi mùa, mỗi lễ đều có một “linh đạo” riêng mà bài giảng lễ phải phản ánh.

D. Mang Tính Loan Báo Kerygma và Mời Gọi Hoán Cải

Bài giảng lễ không chỉ là phân tích học thuật mà còn là lời loan báo Tin Mừng (Kerygma) và mời gọi sự đáp trả cá nhân.

Loan báo Tin Mừng: Dù Lời Chúa đã được công bố, bài giảng lễ vẫn phải tái loan báo Tin Mừng cốt lõi về tình yêu, ơn cứu độ của Thiên Chúa qua Chúa Giêsu Kitô.
Kêu gọi đáp trả: Nó mời gọi người nghe không chỉ tin mà còn sống theo Lời Chúa, từ bỏ tội lỗi và theo Chúa Kitô.
Ví dụ: Khi giảng về Lời Chúa trong một Thánh Lễ dành cho người nghèo, bài giảng lễ không chỉ nói về sự cần thiết của bác ái, mà còn là lời mời gọi trực tiếp đến cộng đoàn hãy ra tay giúp đỡ những người kém may mắn hơn, hãy hành động để thay đổi một phần nào đó thực trạng bất công, hãy sống tình liên đới với họ.

IV. Hậu Quả Của Việc Nhầm Lẫn Giữa Bài Giảng Lễ Và Bài Giảng Thuyết

Khi bài giảng lễ bị biến thành một bài giảng thuyết, những hệ quả tiêu cực sẽ xuất hiện, ảnh hưởng đến cả linh mục, cộng đoàn và chính ý nghĩa của Thánh Lễ.

A. Linh Mục Trở Thành Diễn Giả Thay Vì Mục Tử

Áp lực trình diễn: Khi tập trung vào việc “giảng thuyết”, linh mục dễ bị áp lực phải tạo ra một bài nói thật “hay”, thật “ấn tượng” theo tiêu chí của một diễn giả. Điều này có thể khiến linh mục dành quá nhiều thời gian cho việc nghiên cứu kiến thức, tìm kiếm câu chuyện hài hước hay những lý luận phức tạp, thay vì tập trung vào việc cầu nguyện, suy tư Lời Chúa và lắng nghe tiếng Chúa Thánh Thần.
Xa rời vai trò mục tử: Vai trò chính của linh mục trong bài giảng lễ là “phá vỡ Bánh Lời Chúa” cho đoàn chiên, là người dẫn dắt cộng đoàn đến với Chúa. Khi biến mình thành diễn giả, linh mục có nguy cơ xa rời vai trò mục tử, trở thành một người thầy triết lý hay một nhà bình luận xã hội.
Ví dụ: Một linh mục dành hàng giờ để soạn một bài giảng với những thuật ngữ thần học cao siêu, những trích dẫn từ các triết gia nổi tiếng, và những phân tích xã hội phức tạp, nhưng lại bỏ qua việc suy gẫm kỹ các bài đọc phụng vụ của ngày hôm đó, hoặc không liên hệ được với đời sống cụ thể của giáo dân trong giáo xứ. Kết quả là giáo dân cảm thấy khó hiểu, xa lạ, và không được nuôi dưỡng về mặt thiêng liêng, dù cha có thể được khen là “uyên bác”.

B. Cộng Đoàn Bị Mất Kết Nối Với Lời Chúa và Thánh Thể

Giáo dân cảm thấy “không liên quan”: Khi bài giảng lễ quá dài, quá phức tạp, hoặc lạc đề, giáo dân sẽ cảm thấy nhàm chán, khó tiếp thu, và không thấy Lời Chúa có liên quan gì đến cuộc sống của họ. Họ đến nhà thờ để gặp Chúa, để được nuôi dưỡng, chứ không phải để nghe một bài học ngoại khóa.
Làm loãng ý nghĩa Thánh Lễ: Nếu bài giảng chỉ là một bài nói chuyện độc lập, nó sẽ phá vỡ sự liền mạch của phụng vụ. Thay vì là sự chuẩn bị cho Thánh Thể, nó trở thành một sự ngắt quãng, làm giảm đi sự tập trung của cộng đoàn vào mầu nhiệm trung tâm của Thánh Lễ. Giáo dân có thể bị phân tâm, chờ đợi cho bài giảng kết thúc để đến phần “quan trọng hơn”.
Ví dụ: Trong một Thánh Lễ Chúa Nhật, các bài đọc nói về lòng thương xót của Thiên Chúa và việc tha thứ cho nhau. Tuy nhiên, linh mục lại dành toàn bộ thời gian để nói về những vấn đề chính trị thế giới, hoặc phân tích sâu về lịch sử triều đại phong kiến xa xưa. Giáo dân nghe nhưng không thấy Lời Chúa được giải thích, không cảm nhận được lời mời gọi hoán cải cá nhân, và tâm trí họ không được chuẩn bị để lãnh nhận Bí tích Hòa Giải hay Bí tích Thánh Thể với tâm tình sốt sắng. Họ chỉ “nghe” một bài nói, chứ không được “gặp gỡ” Chúa qua Lời của Ngài.

C. Giảm Sút Giá Trị Linh Thiêng Của Bài Giảng

Bài giảng trở thành “nghĩa vụ”: Khi không còn là cuộc trò chuyện thân mật với Chúa và cộng đoàn, bài giảng lễ có nguy cơ biến thành một nghĩa vụ phải hoàn thành, một phần thủ tục hành chính. Cả người nói lẫn người nghe đều không còn cảm nhận được sức sống của Lời Chúa.
Thiếu sức biến đổi: Một bài giảng thuyết có thể cung cấp kiến thức, nhưng một bài giảng lễ thiếu sức sống không thể tác động sâu sắc đến tâm hồn, không thể khơi dậy đức tin hay thúc đẩy hoán cải. Nó sẽ không làm cho “lòng bừng cháy” như các môn đệ trên đường Emmau.
Ví dụ: Linh mục bận rộn, không có thời gian chuẩn bị, nên chỉ lướt qua các bài đọc và nói chung chung về một chủ đề đạo đức nào đó mà cha đã nói nhiều lần. Hoặc cha sao chép một bài giảng có sẵn trên mạng mà không suy gẫm hay áp dụng cho cộng đoàn của mình. Giáo dân sẽ cảm thấy nhàm chán, không được nuôi dưỡng, và dần dần họ sẽ coi nhẹ tầm quan trọng của bài giảng lễ.

V. Làm Thế Nào Để Bài Giảng Lễ Đúng Với Bản Chất Của Nó?Để bài giảng lễ thực sự là “Bánh Lời Chúa” nuôi dưỡng dân thánh, cả linh mục và cộng đoàn cần ý thức về vai trò của mình.

A. Đối Với Linh Mục:

Chuẩn Bị Kỹ Lưỡng Bằng Cầu Nguyện: Đây là điều cốt lõi. Linh mục cần dành thời gian đủ để đọc, suy gẫm Lời Chúa của các bài đọc trong ngày, cầu nguyện và lắng nghe Chúa Thánh Thần. Việc chuẩn bị không chỉ là nghiên cứu kiến thức mà là một hành trình thiêng liêng.
- Ví dụ: Thay vì chỉ đọc lướt các bài đọc vào sáng Chúa Nhật, linh mục bắt đầu suy gẫm các bản văn từ đầu tuần, tìm kiếm ý nghĩa sâu sắc, cầu nguyện để Lời Chúa thấm vào tâm hồn mình trước. Cha có thể hỏi mình: “Lời này muốn nói gì với tôi trước hết? Chúa Thánh Thần muốn cộng đoàn của tôi được nghe điều gì hôm nay?”
Liên Kết Chặt Chẽ Với Các Bài Đọc Và Mầu Nhiệm Thánh Thể: Bài giảng lễ phải luôn xuất phát từ Lời Chúa công bố và hướng đến Bàn Tiệc Thánh Thể.
- Ví dụ: Nếu bài Tin Mừng nói về lòng thương xót của Chúa Giêsu khi chữa lành người mù, linh mục có thể liên hệ đến việc Chúa Giêsu ban ánh sáng đức tin cho chúng ta qua Lời Ngài, và rồi chính Ngài sẽ hiện diện trong Thánh Thể để củng cố đức tin yếu kém của chúng ta.
Ngắn Gọn, Đơn Giản, Gần Gũi: Sử dụng ngôn ngữ phổ thông, hình ảnh cụ thể, và ví dụ từ đời sống thường ngày để làm cho Lời Chúa dễ hiểu và dễ áp dụng.
- Ví dụ: Thay vì diễn giải về “Thần học Ba Ngôi”, khi nói về tình yêu Thiên Chúa Ba Ngôi trong Lễ Chúa Ba Ngôi, linh mục có thể dùng hình ảnh gia đình, của sự hiệp nhất trong yêu thương của cha mẹ và con cái, để giáo dân dễ hình dung về tình yêu hiệp thông của Ba Ngôi Thiên Chúa.
Mang Tính Mục Vụ Và Thúc Đẩy Hoán Cải: Bài giảng lễ phải là một lời mời gọi sống Lời Chúa, thúc đẩy hoán cải cá nhân và hành động bác ái, công bằng.
- Ví dụ: Sau khi giảng về Lời Chúa kêu gọi tha thứ, linh mục có thể kết thúc bằng lời mời gọi cụ thể: “Hôm nay, trước khi rước Mình Thánh Chúa, chúng ta có dám tha thứ cho người anh em, người chị em đã làm tổn thương mình không? Chúng ta có dám chủ động làm hòa với một ai đó mà chúng ta đang giận hờn không?”

B. Đối Với Cộng Đoàn Tín Hữu:

Lắng Nghe Với Tâm Hồn Mở: Giáo dân cần đến Thánh Lễ với tâm thế sẵn sàng lắng nghe Lời Chúa, không phải chỉ là nghe một bài nói.
- Ví dụ: Trước khi linh mục bắt đầu bài giảng, giáo dân có thể thầm nguyện xin Chúa Thánh Thần soi sáng để họ hiểu và đón nhận Lời Chúa.
Cầu Nguyện Cho Linh Mục: Lời cầu nguyện của giáo dân là nguồn nâng đỡ quan trọng cho linh mục, giúp ngài chu toàn bổn phận giảng Lời Chúa cách hiệu quả.
- Ví dụ: Trong phần lời nguyện chung, cộng đoàn có thể thêm ý nguyện cụ thể cho linh mục giảng lễ, xin Chúa ban cho ngài ơn khôn ngoan và sức mạnh để “phá vỡ Bánh Lời Chúa” một cách hữu hiệu.
Tích Cực Tham Dự Phụng Vụ Lời Chúa: Đừng coi bài giảng là phần duy nhất quan trọng trong Phụng Vụ Lời Chúa. Hãy lắng nghe kỹ các bài đọc, Thánh Vịnh Đáp Ca, và đặc biệt là Tin Mừng, vì đó là nền tảng của bài giảng lễ.
- Ví dụ: Một gia đình có thể cùng nhau đọc trước các bài đọc Lời Chúa của Chúa Nhật sắp tới ở nhà, suy gẫm một chút, để khi đến Thánh Lễ, họ đã có một sự chuẩn bị sẵn sàng hơn cho bài giảng.

VI. Vẻ Đẹp Của Bài Giảng Lễ: Nguồn Nước Hằng Sống Cho Tâm Hồn

Khi bài giảng lễ thực sự là homélie – một cuộc trò chuyện thân mật về Lời Chúa và Bí tích – nó sẽ mang lại những hoa trái tuyệt vời.

Nuôi Dưỡng Tâm Hồn: Nó không chỉ cung cấp kiến thức mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, làm cho đức tin được củng cố, tình yêu được thắp sáng, và hy vọng được tươi mới. Giống như nước hằng sống, nó làm dịu cơn khát thiêng liêng của con người.
Thúc Đẩy Sự Hiệp Nhất: Khi mọi người cùng lắng nghe một Lời Chúa được giải thích và áp dụng phù hợp, họ sẽ cảm thấy sự hiệp nhất trong cộng đoàn, cùng hướng về một mục tiêu, một niềm tin.
Biến Đổi Cuộc Sống: Một bài giảng lễ được chuẩn bị và trình bày đúng cách có thể chạm đến những ngóc ngách sâu thẳm nhất của tâm hồn, thúc đẩy sự hoán cải đích thực và sự thay đổi trong cách sống. Nó giúp người tín hữu mang Tin Mừng vào từng khoảnh khắc đời thường.
Làm Cho Thánh Lễ Trọn Vẹn Hơn: Bài giảng lễ hoàn tất Phụng Vụ Lời Chúa và chuẩn bị cho Phụng Vụ Thánh Thể, làm cho toàn bộ Thánh Lễ trở thành một cử hành liền mạch, ý nghĩa và phong phú. Nó làm sáng tỏ mối liên hệ sâu sắc giữa Lời Chúa công bố và Bánh Thánh Thể.

Kết Luận: Lời Chúa Phải Sống Động Trong Lòng Giáo Hội

Tóm lại, sự phân biệt giữa bài giảng lễ (homélie) và bài giảng thuyết (sermon) không phải là một sự phân biệt hình thức hay hàn lâm, mà là một sự phân biệt về bản chất và mục đích. Bài giảng lễ không chỉ là một bài nói, mà là một phần không thể tách rời của hành động phụng vụ, là sự phá vỡ Lời Chúa để nuôi dưỡng dân Chúa, và là sự chuẩn bị tâm hồn cho việc đón nhận Mình Máu Thánh Chúa Kitô.

Các thừa tác viên Lời Chúa – đặc biệt là các linh mục – được mời gọi ý thức sâu sắc về vai trò cao cả này. Thay vì cố gắng trở thành những nhà hùng biện tài ba, họ được mời gọi trở thành những mục tử trung tín, những người biết lắng nghe tiếng Chúa, suy gẫm Lời Ngài, và “phá vỡ” Bánh Lời Chúa cho đoàn chiên của mình bằng sự đơn sơ, chân thành và đầy ơn Chúa Thánh Thần. Giáo dân, về phần mình, được mời gọi lắng nghe với tâm hồn rộng mở, cầu nguyện cho các mục tử, và tích cực đón nhận Lời Chúa để Lời ấy thực sự biến đổi cuộc sống của họ.

Khi đó, bài giảng lễ sẽ không chỉ là một phần nghi thức bắt buộc, mà sẽ trở thành một nguồn mạch ân sủng, một suối nguồn hằng sống, liên tục đổ đầy vào tâm hồn các tín hữu, giúp họ lớn lên trong đức tin và làm chứng cho Tin Mừng tình yêu của Thiên Chúa giữa lòng thế giới. Và chính lúc đó, mỗi Thánh Lễ sẽ thực sự trở thành một “bữa tiệc” trọn vẹn, nơi Lời và Bánh được ban tặng dồi dào, làm no thỏa linh hồn mọi người. Lm. Anmai, CSsR