MỤC VỤ GIỚI TRẺ: KHÔNG CHỈ LÀ TỔ CHỨC MÀ LÀ CHỮA LÀNH – Lm. Anmai, CSsR

44

MỤC VỤ GIỚI TRẺ: KHÔNG CHỈ LÀ TỔ CHỨC MÀ LÀ CHỮA LÀNH

Nhìn vào sinh hoạt của các giáo xứ hôm nay, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy một nghịch lý đáng suy tư. Các chương trình mục vụ giới trẻ dường như chưa bao giờ sôi động đến thế: những buổi tĩnh tâm quy mô, những đại hội giới trẻ hoành tráng, những lớp giáo lý được tổ chức bài bản, những giải thể thao thu hút hàng trăm người tham gia. Các ban ngành, đoàn thể hoạt động không mệt mỏi, các linh mục mục vụ trẻ dốc hết tâm huyết để tạo ra những sân chơi bổ ích. Thế nhưng, đằng sau sự sôi động bề ngoài ấy, số lượng người trẻ tham dự Thánh lễ Chúa Nhật ngày một thưa thớt. Nhiều em, sau khi lãnh nhận Bí tích Thêm Sức, đã xem đó như một “giấy chứng nhận tốt nghiệp” đời sống đức tin và lặng lẽ rời xa Giáo hội. Một khoảng trống vô hình đang lớn dần lên giữa Giáo hội và thế hệ tương lai của mình.

Phải chăng chúng ta đã sai ở đâu đó? Phải chăng những gì chúng ta nghĩ người trẻ cần lại không phải là điều họ thực sự khao khát? Chúng ta tổ chức rất nhiều, nhưng dường như lại chạm đến rất ít. Chúng ta nói rất nhiều, nhưng dường như lại chẳng mấy ai lắng nghe. Vấn đề có lẽ không nằm ở sự thiếu nhiệt huyết hay thiếu cố gắng, mà nằm ở chính mô hình và não trạng mục vụ. Chúng ta đang tiếp cận người trẻ như những “đối tượng” cần được quản lý, tổ chức và lấp đầy thời gian, trong khi họ lại là những con người đang mang trong mình những khắc khoải, những tổn thương và một tiếng kêu cứu thầm lặng.

Bài luận này xin được khởi đi từ một xác tín sâu sắc: mục vụ giới trẻ hôm nay cần một cuộc chuyển đổi tận căn, một cuộc “hoán cải mục vụ” thực sự. Đó là cuộc chuyển dời từ một mô hình TỔ CHỨC sang một linh đạo CHỮA LÀNH. Người trẻ không cần thêm hoạt động, họ cần thêm tình thương. Họ không cần những bài giảng dài, họ cần một ánh mắt cảm thông, một cái ôm, một tin nhắn hỏi han chân thành: “Con dạo này sao rồi? Có chuyện gì cha có thể giúp không?”

Hành trình chúng ta sắp đi qua sẽ không phải là việc đề xuất thêm những chương trình mới, mà là một lời mời gọi nhìn lại chính mình, nhìn lại cách chúng ta đang hiện diện và đồng hành với người trẻ. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá những vết thương thầm kín của họ, để rồi học cách thay đổi vai trò của mình: từ một người tổ chức trở thành người đồng hành, từ một người kỷ luật trở thành người thấu cảm, và từ một người giảng dạy trở thành một chứng nhân sống động. Bởi lẽ, mục tiêu cuối cùng của mục vụ không phải là để giữ người trẻ ở lại trong các cơ cấu của Giáo hội, mà là để giúp họ gặp gỡ được một Thiên Chúa yêu thương, chữa lành và biến đổi cuộc đời họ. Và hành trình gặp gỡ ấy chỉ có thể bắt đầu từ con tim.

CHƯƠNG 1: LẮNG NGHE TIẾNG KÊU CỨU THẦM LẶNG

Trước khi có thể chữa lành, người thầy thuốc phải chẩn đoán được căn bệnh. Trước khi có thể đồng hành, người mục tử phải lắng nghe được những tâm sự sâu kín trong lòng người trẻ. Thế hệ trẻ hôm nay đang sống trong một thế giới đầy nghịch lý: kết nối hơn bao giờ hết trên mạng xã hội nhưng lại cô đơn hơn bao giờ hết trong đời thực; có nhiều cơ hội để thành công nhưng cũng đối diện với áp lực thất bại nặng nề hơn bao giờ hết. Những tiếng kêu cứu của họ không phải lúc nào cũng được thốt ra bằng lời, mà thường biểu lộ qua sự im lặng, sự nổi loạn, hay sự thờ ơ.

1. Nỗi Sợ Thất Bại – Gánh Nặng Của Sự Hoàn Hảo

Xã hội hiện đại, với sự thống trị của mạng xã hội, đã tạo ra một nền văn hóa so sánh và tôn thờ sự hoàn hảo. Người trẻ mỗi ngày đều bị “dội bom” bởi hình ảnh về những cuộc sống thành công, những thành tích đáng ngưỡng mộ, những vẻ đẹp không tì vết. Áp lực phải giỏi giang trong học tập, phải có một sự nghiệp rạng rỡ, phải thành công trong các mối quan hệ… đè nặng lên đôi vai của họ. Thất bại, trong bối cảnh đó, không chỉ là một trải nghiệm không mong muốn, mà còn là một nỗi nhục nhã, một bằng chứng cho thấy mình là kẻ kém cỏi.

Nỗi sợ này len lỏi cả vào đời sống đức tin. Người trẻ sợ mình không đủ “thánh thiện”, sợ mình yếu đuối, tội lỗi, không xứng đáng với tình yêu của Chúa. Họ nghe những bài giảng về sự hoàn hảo, về các nhân đức, về lề luật, và cảm thấy mình quá xa vời. Khi vấp ngã, thay vì chạy đến với lòng thương xót của Chúa, họ lại mặc cảm tội lỗi và âm thầm rút lui. Họ sợ đối diện với cha giải tội, sợ bị phán xét, sợ không thể chu toàn những đòi hỏi của Giáo hội. Sự im lặng và xa cách của họ chính là biểu hiện của một đức tin đang bị tổn thương bởi nỗi sợ không được chấp nhận.

Họ không cần những lời nhắc nhở về sự yếu đuối của mình, vì chính họ đã tự dằn vặt về điều đó mỗi ngày. Điều họ cần hơn hết là một ai đó, một người cha, một người thầy, một người bạn, nhìn vào họ và nói: “Không sao đâu, con cứ là con. Dù con có vấp ngã, cha/thầy vẫn ở đây. Thiên Chúa yêu con không phải vì con hoàn hảo, mà vì con là con của Ngài.” Họ cần một người tin tưởng họ, dù chỉ một lần. Một lời khẳng định, một sự tin tưởng được trao đi có thể trở thành điểm tựa để họ dám đứng dậy sau khi vấp ngã, dám đối diện với sự bất toàn của bản thân và tin vào một Thiên Chúa không bao giờ thất vọng về mình.

2. Sự Mỏi Mệt Vì Áp Lực – Khát Khao Một Chốn Nương Nương Thân

Guồng quay của cuộc sống hiện đại đang vắt kiệt sức lực của người trẻ. Áp lực từ học tập, công việc, tài chính, gia đình và các mối quan hệ xã hội khiến nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái kiệt quệ về cả thể chất lẫn tinh thần. Tình trạng lo âu, trầm cảm, và “burnout” (cháy sạch năng lượng) không còn là chuyện hiếm. Họ khao khát một nơi chốn bình an, một không gian để họ có thể trút bỏ những gánh nặng, được là chính mình mà không cần phải đeo lên bất kỳ chiếc mặt nạ nào.

Thế nhưng, đôi khi, chính Giáo hội lại vô tình trở thành một nguồn áp lực khác. Những đòi hỏi về việc tham gia các sinh hoạt, những kỳ vọng về sự đóng góp, những bài giảng về bổn phận và trách nhiệm… có thể khiến một tâm hồn đang mỏi mệt cảm thấy nặng nề hơn. Người trẻ đến nhà thờ với hy vọng tìm kiếm sự nghỉ ngơi, nhưng lại ra về với cảm giác mình chưa làm đủ, chưa sống tốt, chưa chu toàn. Giáo hội lẽ ra phải là một “bệnh viện dã chiến” như lời Đức Thánh Cha Phanxicô, một nơi để băng bó những vết thương, thì đôi khi lại giống như một đấu trường đòi hỏi hiệu suất.

Điều người trẻ cần không phải là một danh sách các việc phải làm, mà là một không gian của ân sủng. Họ cần một Giáo Hội cho phép họ được yếu đuối mà vẫn được yêu. Một Giáo hội không nhìn họ qua lăng kính của những gì họ có thể đóng góp, mà nhìn họ bằng ánh mắt của một người mẹ, ôm lấy đứa con đang mỏi mệt vào lòng. Một buổi tĩnh tâm có thể không cần những bài giảng cao siêu, mà chỉ cần những giây phút thinh lặng thật sâu. Một buổi sinh hoạt giới trẻ có thể không cần những trò chơi thật “cháy”, mà chỉ cần một vòng tròn chia sẻ nơi mọi người có thể nói về những khó khăn của mình mà không sợ bị phán xét. Giáo hội cần trở thành ốc đảo bình an, nơi người trẻ có thể tìm lại năng lượng và sức sống, nơi họ cảm nhận được rằng giá trị của họ không nằm ở những gì họ làm, mà ở chỗ họ là con cái được Thiên Chúa yêu thương vô điều kiện.

3. Tiếng Kêu Cần Được Lắng Nghe – Nỗi Cô Đơn Giữa Đám Đông

Thế hệ trẻ hôm nay là thế hệ “kỹ thuật số”. Họ có thể có hàng ngàn bạn bè trên Facebook, nhưng lại thiếu vắng những người bạn tâm giao ngoài đời thực. Họ có thể bày tỏ cảm xúc qua những dòng trạng thái, nhưng lại khó khăn để mở lòng trong một cuộc trò chuyện trực tiếp. Họ khao khát được thấu hiểu, được lắng nghe một cách trọn vẹn, nhưng lại sợ bị ngắt lời, bị phán xét, hoặc bị cho những lời khuyên sáo rỗng.

Trong bối cảnh đó, người trẻ đến với Giáo hội, với các vị mục tử, mang theo những câu hỏi lớn của cuộc đời: “Đâu là ý nghĩa cuộc sống của con? Đâu là vị trí của Chúa trong những hỗn loạn này? Tại sao con cầu nguyện mà không cảm thấy gì? Con phải làm gì với những nghi ngờ đức tin của mình?” Đây không phải là những câu hỏi có thể được trả lời bằng một công thức giáo lý có sẵn. Đây là những tiếng lòng cần được lắng nghe với tất cả sự kiên nhẫn và trân trọng.

Thế nhưng, phản ứng thường thấy của chúng ta là vội vàng đưa ra câu trả lời, vội vàng giảng giải, vội vàng “sửa lỗi”. Chúng ta sợ sự im lặng, sợ những câu hỏi hóc búa, sợ phải thừa nhận rằng chính mình cũng không có câu trả lời cho mọi vấn đề. Sự vội vàng của chúng ta, dù có ý tốt, lại vô tình đóng sập cánh cửa tâm hồn của người trẻ. Họ cảm thấy mình không được thực sự lắng nghe, và những băn khoăn của họ bị xem nhẹ.

Điều họ cần không phải là một nhà hùng biện, mà là một người bạn đồng hành biết lắng nghe. Họ cần một Cha xứ biết ngồi im mà lắng nghe, không vội giảng dạy. Một vị mục tử dám ngồi xuống bên một bạn trẻ, trong sự im lặng, và chỉ đơn giản nói: “Cha ở đây, con cứ nói đi.” Một giờ đồng hồ lắng nghe trọn vẹn, với ánh mắt cảm thông, với cái gật đầu thấu hiểu, có sức chữa lành hơn ngàn vạn lời khuyên. Khi một người trẻ cảm thấy được lắng nghe, họ cảm thấy được tôn trọng. Khi cảm thấy được tôn trọng, họ bắt đầu tin tưởng. Và khi tin tưởng, họ mới dám mở lòng ra với Thiên Chúa, Đấng luôn là người lắng nghe họ đầu tiên. Mục vụ lắng nghe chính là bước khởi đầu cho mọi hành trình chữa lành.

CHƯƠNG 2: SỰ HOÁN CẢI CỦA NGƯỜI MỤC TỬ – MỘT LINH ĐẠO MỤC VỤ MỚI

Nhận ra những vết thương của người trẻ là bước đầu tiên và quan trọng, nhưng chưa đủ. Điều cốt yếu tiếp theo là chính những người làm công tác mục vụ – các linh mục, tu sĩ, các huynh trưởng, giáo lý viên – phải có một sự “hoán cải” trong chính não trạng và cung cách mục vụ của mình. Chúng ta không thể dùng những phương pháp cũ để giải quyết những vấn đề mới. Chúng ta không thể mang một trái tim của người quản lý để đến với những tâm hồn đang cần được chữa lành. Sự thay đổi này không chỉ là về kỹ năng, mà là về một linh đạo, một cách sống và hiện hữu mới bên cạnh người trẻ. Đó là một hành trình chuyển đổi sâu sắc từ bên trong.

1. TỪ NGƯỜI TỔ CHỨC → TRỞ THÀNH NGƯỜI ĐỒNG HÀNH

Não trạng “người tổ chức” đã ăn sâu vào công tác mục vụ của chúng ta. Chúng ta đo lường sự thành công của một chương trình qua số lượng người tham dự, sự hoành tráng của sân khấu, sự sôi động của các hoạt động. Người mục tử trong vai trò này giống như một giám đốc sự kiện: lên kế hoạch, phân công, phát lệnh, giám sát và đánh giá kết quả. Mọi thứ phải chạy trơn tru, hiệu quả, và tạo được tiếng vang. Não trạng này cần thiết cho việc quản trị, nhưng lại hoàn toàn thiếu vắng chiều sâu của một cuộc gặp gỡ cá vị. Người trẻ tham gia sự kiện, nhận được niềm vui chốc lát, rồi trở về với sự cô đơn và những vấn đề của mình, còn người mục tử lại bận rộn chuẩn bị cho sự kiện tiếp theo. Không có một sự kết nối cá nhân nào được hình thành.

Linh đạo mục vụ mới mời gọi chúng ta bước ra khỏi vai trò của một người tổ chức để trở thành một người đồng hành. Người đồng hành không đứng trên cao để chỉ đạo, mà đi xuống, đi bên cạnh, và đôi khi là đi sau người trẻ. Hình mẫu tuyệt vời nhất cho linh đạo này chính là Chúa Giêsu trên con đường Emmau (x. Lc 24, 13-35).

Hãy cùng phân tích hành trình của Ngài:

  • Ngài chủ động đến với họ: Chúa Giêsu không ngồi ở Giêrusalem chờ hai môn đệ quay lại. Chính Ngài đã “sáp lại gần và cùng đi với họ”. Người mục tử hôm nay cũng không thể chỉ ngồi trong văn phòng xứ hay trên tòa giảng chờ người trẻ đến. Phải chủ động tìm đến họ: ở sân bóng, ở quán cà phê, trên mạng xã hội, ở nơi họ học tập và làm việc.
  • Ngài gặp họ ngay trong nỗi thất vọng của họ: Hai môn đệ đang quay lưng lại với Giêrusalem, quay lưng lại với cộng đoàn, với hy vọng. Họ đang ở điểm thấp nhất trong hành trình đức tin. Chúa Giêsu không quở trách họ, không bắt họ phải quay đầu lại ngay lập tức. Ngài chấp nhận đi cùng chiều với họ, đi vào trong chính câu chuyện buồn của họ. Người mục tử cũng cần gặp gỡ người trẻ ngay trong những nghi ngờ, những vấp ngã, những chán nản của họ, thay vì chỉ chào đón họ khi họ “ngoan đạo”.
  • Ngài lắng nghe câu chuyện của họ trước: Câu hỏi đầu tiên của Chúa Giêsu là: “Các anh vừa đi vừa trao đổi với nhau về chuyện gì vậy?” Ngài để cho họ kể hết câu chuyện của mình, trút hết nỗi lòng thất vọng. Ngài là một người lắng nghe kiên nhẫn. Trước khi nói cho người trẻ về Chúa, hãy để họ nói cho chúng ta nghe về cuộc đời của họ.
  • Ngài giúp họ nhìn lại câu chuyện dưới ánh sáng Lời Chúa: Chỉ sau khi lắng nghe, Chúa Giêsu mới bắt đầu giải thích Kinh Thánh, giúp họ xâu chuỗi các biến cố và nhận ra bàn tay của Thiên Chúa. Lời Chúa được trình bày không như một bài học trừu tượng, mà như một chiếc chìa khóa để giải mã chính kinh nghiệm của họ.
  • Ngài ở lại với họ: Khi trời đã về chiều, Ngài “làm như còn phải đi xa hơn”, nhưng khi được mời ở lại, Ngài đã đồng ý. Sự hiện diện của người đồng hành không phải là một cuộc viếng thăm chớp nhoáng, mà là một sự cam kết ở lại, chia sẻ thời gian và không gian sống.
  • Ngài tỏ mình ra trong một cử chỉ thân thương: Chúa Giêsu không tỏ mình qua một phép lạ vĩ đại, mà qua hành động rất đỗi thân quen: “cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng, bẻ ra và trao cho họ”. Chính trong sự đơn sơ, gần gũi và chia sẻ, người trẻ mới có thể nhận ra sự hiện diện của Chúa nơi người mục tử.

Để trở thành người đồng hành, người mục tử không cần phải làm những điều vĩ đại. Hãy chọn một nhóm nhỏ, cùng sống, cùng chơi, cùng đi dã ngoại – “ngồi chơi” với họ một giờ có khi giá trị hơn cả một bài giảng hay. Một bữa ăn chung, một trận đá bóng, một buổi cà phê tán gẫu… chính là những “bí tích của sự hiện diện”, nơi những mối tương quan được xây dựng, niềm tin được vun đắp, và những cánh cửa tâm hồn được mở ra. Đó chính là tinh thần của Lời Chúa trong sách Ezekiel: “Ta sẽ tìm lại chiên đã thất lạc, đem về kẻ đi lạc, băng bó kẻ bị thương, tăng sức cho con bị đau ốm” (Ed 34,16). Mục vụ đồng hành là một hành trình đi tìm, băng bó và chữa lành, chứ không phải là một dây chuyền sản xuất các sự kiện.

2. TỪ NGƯỜI KỶ LUẬT → TRỞ THÀNH NGƯỜI THẤU CẢM

Một trong những hình ảnh của Giáo hội khiến người trẻ e dè nhất là hình ảnh một vị thẩm phán nghiêm khắc, một người thầy kỷ luật chỉ biết đến luật lệ và hình phạt. Trong não trạng này, đức tin được quy về việc tuân giữ một danh sách các điều răn, và vai trò của người mục tử là giám sát và sửa phạt những ai đi chệch đường. Uy quyền của người mục tử được xây dựng trên sự sợ hãi và khoảng cách, thay vì trên tình yêu thương và sự gần gũi. Khi người trẻ phạm lỗi, họ sẽ bị khiển trách. Khi họ có những hành vi “lệch chuẩn”, họ sẽ bị uốn nắn. Cách tiếp cận này có thể tạo ra sự tuân phục bề ngoài, nhưng không thể chinh phục được con tim, và thậm chí còn gây ra những tổn thương và sự chống đối ngấm ngầm.

Sự hoán cải mục vụ mời gọi chúng ta chuyển từ vai trò của một người kỷ luật sang một người thấu cảm. Thấu cảm (empathy) không phải là đồng tình với sai trái, cũng không phải là hạ thấp các tiêu chuẩn luân lý. Thấu cảm là khả năng đặt mình vào vị trí của người khác, cảm nhận được những gì họ đang cảm nhận, và nhìn thế giới qua lăng kính của họ. Một người mục tử thấu cảm không vội vàng phán xét hành vi bên ngoài, mà cố gắng tìm hiểu nguyên nhân sâu xa bên trong.

Thay vì hỏi: “Tại sao con lại làm điều sai trái đó?”, người mục tử thấu cảm sẽ hỏi: “Con buồn gì vậy?” “Có điều gì làm con chán nản không?” “Con có đang cần ai đó hiểu mình không?” Những câu hỏi này không tập trung vào “vấn đề”, mà tập trung vào “con người”. Nó cho người trẻ thấy rằng chúng ta quan tâm đến họ, đến những cảm xúc và nỗi đau của họ, chứ không chỉ quan tâm đến việc họ có tuân thủ lề luật hay không.

Chúng ta cần can đảm nhìn nhận một sự thật: Họ dễ nổi loạn không phải vì hư mà vì tổn thương. Một bạn trẻ gây hấn có thể đang che giấu nỗi đau bị bỏ rơi. Một bạn trẻ sống buông thả có thể đang cố gắng lấp đầy khoảng trống tình thương trong tâm hồn. Một bạn trẻ chất vấn đức tin có thể đang vật lộn với một biến cố đau thương trong gia đình. Hành vi nổi loạn của họ chính là một tiếng kêu cứu méo mó. Nếu chúng ta chỉ dùng kỷ luật để dập tắt tiếng kêu đó, chúng ta sẽ đẩy họ lún sâu hơn vào sự cô độc. Nhưng nếu chúng ta dùng sự thấu cảm để lắng nghe và giải mã tiếng kêu ấy, chúng ta có thể chạm đến vết thương và bắt đầu quá trình chữa lành.

Trở thành người thấu cảm không có nghĩa là người mục tử mất đi uy nghi của mình. Ngược lại, uy nghi của một người cha, một người thầy được xây dựng vững chắc nhất trên nền tảng của lòng nhân ái. Không hạ uy nghi – nhưng hãy nâng lòng nhân. Khi người trẻ cảm nhận được rằng vị linh mục của mình không phải là một “cảnh sát luân lý” mà là một người cha sẵn sàng lắng nghe, cảm thông và chia sẻ gánh nặng với mình, họ sẽ kính trọng và tin tưởng ngài một cách tự nguyện.

Sự thấu cảm đòi hỏi sự kiên nhẫn. Một tâm hồn bị tổn thương không thể được chữa lành trong một sớm một chiều. Nó cần thời gian, cần sự hiện diện bền bỉ, cần tình yêu thương không phán xét. Đôi khi, điều tốt nhất mà người mục tử có thể làm là hiện diện bên cạnh người trẻ trong im lặng, để họ biết rằng họ không đơn độc trong cuộc chiến của mình. Tổn thương chỉ có thể được chữa lành bởi tình yêu thương và sự kiên nhẫn. Và đó chính là phương pháp của Thiên Chúa, Đấng “chậm bất bình và rất mực khoan dung” (Tv 103,8). Ngài không dùng kỷ luật để trừng phạt, mà dùng lòng thương xót để chữa lành và nâng dậy. Người mục tử được mời gọi phản chiếu chính lòng thương xót ấy trong sứ vụ của mình.

3. TỪ NGƯỜI GIẢNG DẠY → TRỞ THÀNH CHỨNG NHÂN

Trong mô hình mục vụ truyền thống, vai trò của người mục tử thường được đồng hóa với vai trò của một người giảng dạy, một người thầy truyền đạt kiến thức. Chúng ta tập trung vào việc dạy giáo lý, giải thích tín điều, trình bày các nguyên tắc luân lý. Chúng ta chuẩn bị những bài giảng thật hay, thật logic, thật sâu sắc về mặt thần học. Tất cả những điều này đều quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, chỉ kiến thức thôi thì không đủ để đánh động và biến đổi một con người, đặc biệt là người trẻ trong thế giới hôm nay.

Giới trẻ hôm nay không dễ bị thuyết phục bởi lý thuyết – nhưng rất dễ bị đánh động bởi sự chân thật. Họ đang sống trong một thế giới tràn ngập thông tin, nơi họ có thể tìm thấy câu trả lời cho mọi thắc mắc chỉ bằng một cú nhấp chuột. Điều họ thiếu không phải là thông tin về Chúa, mà là kinh nghiệm gặp gỡ Ngài. Họ không cần một chuyên gia về thần học, họ cần một người đã thực sự “nếm cảm” được Thiên Chúa và có thể chia sẻ kinh nghiệm đó một cách sống động. Đây là lúc người mục tử cần hoán cải, từ một người thầy dạy đạo đơn thuần để trở thành một chứng nhân sống đạo.

Chứng nhân là người không chỉ nói về một con đường, mà là người đang đi trên con đường đó và mời gọi người khác cùng đi. Chứng nhân không chỉ nói về Chúa Giêsu như một nhân vật lịch sử hay một khái niệm thần học, mà nói về Ngài như một người bạn thân thiết, một Đấng đã thực sự đi vào cuộc đời mình và biến đổi nó. Sự khác biệt nằm ở chỗ, người thầy nói bằng trí óc, còn chứng nhân nói bằng cả con tim và cuộc sống.

Làm thế nào để trở thành một chứng nhân? Điều đó đòi hỏi sự khiêm tốn và can đảm để trở nên “dễ bị tổn thương” (vulnerable) trước mặt người trẻ. Hãy chia sẻ với họ về hành trình đức tin của chính mình, với cả những ánh sáng và bóng tối. Hãy nói với họ: “Cha cũng từng thất vọng, từng không muốn cầu nguyện, từng bị tổn thương…” “Cha cũng có những lúc nghi ngờ, những lúc cảm thấy Chúa ở thật xa…” “Đây là cách Chúa đã giúp cha vượt qua giai đoạn khó khăn đó…”

Khi một vị linh mục dám chia sẻ những yếu đuối của mình, ngài không làm mất đi sự kính trọng, mà ngược lại, ngài trở nên gần gũi và đáng tin cậy hơn. Ngài phá vỡ hình ảnh một “siêu nhân thiêng liêng” không tì vết, một hình ảnh mà không người trẻ nào có thể đồng cảm hay noi theo. Thay vào đó, ngài cho thấy rằng hành trình đức tin là một cuộc chiến đấu thực sự, và sự thánh thiện không phải là không bao giờ vấp ngã, mà là biết đứng dậy nhờ ơn Chúa.

Một lời chứng chân thành có sức mạnh hơn ngàn bài giảng trừu tượng. Khi người trẻ nghe được câu chuyện đức tin của vị mục tử, họ sẽ thầm nghĩ: “Cha không chỉ giảng đạo – Cha đang sống đạo… và Cha muốn con sống như vậy.” Họ nhìn thấy Tin Mừng không còn là một cuốn sách cổ, mà là một thực tại sống động đang diễn ra nơi cuộc đời của một con người bằng xương bằng thịt. Họ thấy rằng sự yếu đuối của họ không phải là một trở ngại, mà có thể là nơi để quyền năng của Chúa được biểu lộ.

Đức Thánh Cha Phaolô VI đã nói một câu bất hủ: “Người thời nay sẵn sàng nghe những chứng nhân hơn là những thầy dạy, và nếu họ có nghe các thầy dạy là vì các thầy dạy ấy cũng là những chứng nhân”. Lời mời gọi cho người mục tử hôm nay là hãy trở thành những chứng nhân như thế. Hãy biến chính cuộc đời mình thành một bài giảng hay nhất. Hãy để cho người trẻ, khi nhìn vào cuộc sống của chúng ta – cách chúng ta cầu nguyện, cách chúng ta làm việc, cách chúng ta đối xử với người khác, cách chúng ta đối diện với khó khăn – có thể nhận ra được niềm vui và sự tự do của Tin Mừng. Đó là con đường duy nhất để đức tin không còn là một mớ lý thuyết khô khan, mà trở thành một lời mời gọi hấp dẫn và đáng để dấn thân.

CHƯƠNG 3: TẠO DỰNG KÝ ỨC YÊU THƯƠNG – NỀN TẢNG CỦA SỰ GẮN BÓ

Tại sao có những người trẻ, dù đã xa rời việc thực hành đức tin thường xuyên, nhưng trong những thời khắc quan trọng của cuộc đời (kết hôn, sinh con, gặp khủng hoảng…), họ vẫn quay trở về với Giáo hội? Ngược lại, tại sao có những người trẻ, sau khi rời khỏi giáo xứ, thì không bao giờ quay trở lại? Câu trả lời thường không nằm ở chỗ họ nhớ hay quên bao nhiêu điều giáo lý, mà nằm ở những gì giáo xứ đã để lại trong trái tim và ký ức của họ.

Người trẻ rời đi mà không trở lại – vì giáo xứ không để lại gì đẹp trong lòng họ. Ký ức của họ về những năm tháng sinh hoạt ở giáo xứ có thể chỉ là những buổi học giáo lý khô khan, những lần bị la mắng vì nghịch ngợm, những Thánh lễ dài lê thê và khó hiểu, và một cảm giác chung là sự xa cách, luật lệ. Khi không có một sợi dây tình cảm nào níu kéo, việc rời đi trở nên vô cùng dễ dàng.

Ngược lại, đức tin của một con người thường được nuôi dưỡng và bám rễ sâu xa vào những “ký ức yêu thương”. Đó là những trải nghiệm cụ thể, dù rất nhỏ bé, về việc được yêu thương, được chấp nhận, được trân trọng trong cộng đoàn đức tin. Người ta có thể quên đi nội dung một bài giảng, nhưng có thể nhớ mãi: “Cha xứ từng gắp cho con miếng cá hôm đó trong bữa ăn chung.” “Có lần ca đoàn đã đến tận nhà hát mừng sinh nhật con.” “Con từng được cha xứ khen khi vẽ một bức tranh nhỏ nguệch ngoạc cho lễ Giáng Sinh.”

Những ký ức này có vẻ tầm thường, nhưng chúng chính là những “hạt giống Nước Trời” được gieo vào tâm hồn người trẻ. Chúng là những bằng chứng cụ thể, hữu hình cho thấy tình yêu của Chúa không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là một thực tại có thể cảm nhận được qua sự quan tâm của cộng đoàn. Những kỷ niệm này xây dựng nên một cảm thức “thuộc về”, biến giáo xứ từ một “cơ sở tôn giáo” trở thành một “ngôi nhà thiêng liêng”, một “gia đình của những người con Chúa”.

Vì vậy, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của mục vụ giới trẻ là chủ động và có ý thức trong việc tạo ra những ký ức yêu thương. Điều này đòi hỏi một sự đầu tư vào những khoảnh khắc gặp gỡ cá vị, thay vì chỉ tập trung vào các sự kiện lớn.

Làm thế nào để tạo ra những ký ức này?

  • Chú ý đến những điều nhỏ nhặt: Hãy nhớ tên của các em. Hỏi thăm về việc học, về gia đình, về những sở thích của các em. Một lời chào hỏi thân tình, một cái vỗ vai khích lệ, một tin nhắn hỏi thăm khi các em vắng mặt… tất cả đều cho thấy sự quan tâm chân thành.
  • Tôn vinh và khích lệ: Thay vì chỉ tập trung vào việc sửa lỗi, hãy tìm kiếm cơ hội để khen ngợi và công nhận những đóng góp của người trẻ, dù là nhỏ nhất. Hãy trưng bày những sản phẩm sáng tạo của họ. Hãy trao cho họ những trách nhiệm thực sự và tin tưởng vào khả năng của họ. Khi một người trẻ cảm thấy mình có giá trị và được tin tưởng, họ sẽ gắn bó với cộng đoàn hơn.
  • Tạo ra những “dịp lễ” của tình thương: Ngoài những ngày lễ phụng vụ, hãy tạo ra những dịp đặc biệt để vun đắp tình cảm. Tổ chức sinh nhật chung cho các thành viên trong tháng. Có những buổi dã ngoại, cắm trại nơi mọi người có thể vui chơi, ăn uống và chia sẻ với nhau một cách tự nhiên. Một bữa ăn đơn sơ được chia sẻ cùng nhau trong tình huynh đệ có giá trị gắn kết hơn nhiều hoạt động hoành tráng.
  • Hiện diện trong những thời khắc quan trọng của người trẻ: Hãy đến thăm khi gia đình các em có người đau ốm. Hãy chia buồn khi các em có tang sự. Hãy chia vui khi các em tốt nghiệp hay có một thành công nào đó. Sự hiện diện của cộng đoàn, của vị mục tử trong những lúc vui buồn của cuộc đời sẽ là một ký ức không bao giờ phai nhòa.

Hãy đầu tư vào những kỷ niệm yêu thương – dù rất nhỏ, nhưng sẽ theo các em suốt đời. Những ký ức này sẽ trở thành những mỏ neo đức tin. Trong những ngày tháng giông bão của cuộc đời, khi đức tin của họ bị thử thách, khi họ cảm thấy chán nản và muốn bỏ cuộc, chính những ký ức ấm áp về một cộng đoàn yêu thương sẽ là ngọn hải đăng dẫn lối, là sợi dây níu kéo họ trở về. Việc xây dựng một “ngân hàng ký ức” như thế là một trong những khoản đầu tư mục vụ khôn ngoan và hiệu quả nhất cho tương lai của Giáo hội.

CHƯƠNG 4: LỜI MỜI GỌI TRÁCH NHIỆM CHUNG – CẢ CỘNG ĐOÀN CÙNG VÀO CUỘC

Sứ mệnh chăm sóc và đồng hành với người trẻ không phải là trách nhiệm của riêng vị linh mục chánh xứ hay cha đặc trách giới trẻ. Đó là một công việc đòi hỏi sự chung tay góp sức của toàn thể cộng đoàn Dân Chúa. Nếu một vị linh mục có cố gắng đến đâu, có tâm huyết đến mấy, mà ngài chỉ là một chiến sĩ đơn độc trên mặt trận, thì mọi nỗ lực của ngài cũng sẽ chỉ như “gieo vào sỏi đá”. Người trẻ không thể lớn lên trong đức tin một mình. Họ cần một hệ sinh thái đức tin, một mạng lưới nâng đỡ bao gồm gia đình, các đoàn thể, và toàn thể giáo xứ.

1. Vai Trò Nền Tảng Của Gia Đình – “Giáo Hội Tại Gia”

Gia đình là ngôi trường đầu tiên và quan trọng nhất của đức tin. Trước khi người trẻ nghe cha xứ giảng, các em đã nghe cha mẹ nói. Trước khi các em thấy cách cha xứ cử hành Thánh lễ, các em đã thấy cách cha mẹ mình sống đời sống cầu nguyện, yêu thương và tha thứ hằng ngày. Cha mẹ chính là những “chứng nhân” đầu tiên và có ảnh hưởng sâu đậm nhất.

  • Lời mời gọi cho các bậc phụ huynh: Hãy nhớ rằng, trách nhiệm của quý vị không chỉ dừng lại ở việc cho con cái ăn học, thành nhân, mà còn là đồng hành với chúng trên hành trình đức tin.
    • Hãy là chứng nhân: Con cái sẽ không tin vào Chúa nếu chúng không thấy cha mẹ mình tin. Hãy cầu nguyện chung trong gia đình, dù chỉ là một kinh Lạy Cha trước bữa ăn. Hãy cùng nhau tham dự Thánh lễ. Hãy để con cái thấy cha mẹ mình đọc Kinh Thánh, làm việc bác ái, và đối xử với nhau bằng tình yêu thương và sự tôn trọng.
    • Hãy là người lắng nghe: Hãy tạo một không gian an toàn để con cái có thể chia sẻ những thắc mắc, những nghi ngờ về đức tin mà không sợ bị la mắng hay phán xét. Hãy kiên nhẫn lắng nghe và cùng con cái đi tìm câu trả lời.
    • Hãy kết nối với giáo xứ: Đừng “khoán trắng” việc giáo dục đức tin cho cha xứ hay các giáo lý viên. Hãy tích cực tham gia các sinh hoạt của giáo xứ cùng với con cái, trao đổi thường xuyên với những người có trách nhiệm mục vụ để cùng nhau nâng đỡ các em.

Một gia đình không có đời sống đức tin thì mọi nỗ lực của giáo xứ dành cho con cái họ sẽ chỉ là xây nhà trên cát.

2. Sức Mạnh Nâng Đỡ Của Các Ban Ngành, Đoàn Thể

Mỗi ban ngành, đoàn thể trong giáo xứ đều có một vai trò quan trọng trong việc tạo nên một môi trường thân thiện và nâng đỡ người trẻ. Mục vụ giới trẻ không phải là một “ban” hoạt động độc lập, mà là một ưu tiên phải được thể hiện trong mọi hoạt động của giáo xứ.

  • Lời mời gọi cho Hội đồng Mục vụ Giáo xứ: Xin đừng xem giới trẻ như một “vấn đề” cần giải quyết, mà hãy xem họ là tài sản quý giá nhất và là hiện tại sống động của giáo xứ.
    • Hãy ưu tiên ngân sách, cơ sở vật chất và thời gian cho các hoạt động của người trẻ.
    • Hãy mời gọi và trao quyền cho người trẻ tham gia vào các vị trí có trách nhiệm trong giáo xứ, lắng nghe tiếng nói và những ý tưởng sáng tạo của họ.
    • Hãy tạo ra những chương trình liên thế hệ, nơi người lớn tuổi có thể chia sẻ kinh nghiệm và người trẻ có thể đóng góp sức sống và sự nhiệt huyết của mình.
  • Lời mời gọi cho các giới (Gia trưởng, Hiền mẫu…): Hãy là những người cha, người mẹ thiêng liêng của giới trẻ trong giáo xứ.
    • Hãy cầu nguyện đích danh cho các bạn trẻ.
    • Hãy mở lòng đón nhận, khích lệ và nâng đỡ họ. Một lời khen, một sự động viên từ một vị cao niên đáng kính có thể có tác động rất lớn.
    • Hãy dùng kinh nghiệm sống của mình để hướng dẫn, cố vấn cho các bạn trẻ khi họ cần.
  • Lời mời gọi cho các huynh trưởng, giáo lý viên: Các bạn là những người ở tuyến đầu, gần gũi với các em nhất.
    • Hãy không ngừng học hỏi để trở thành những người đồng hành, người biết lắng nghe và thấu cảm, chứ không chỉ là người truyền đạt kiến thức.
    • Hãy quan tâm đến từng em, biết được hoàn cảnh và những khó khăn của các em.
    • Hãy là một tấm gương sống đức tin vui tươi, chân thật và hấp dẫn.

3. Một Nền Văn Hóa Mục Vụ Của Sự Quan Tâm

Trên hết, toàn thể giáo xứ cần xây dựng một “văn hóa của sự quan tâm”, một bầu khí nơi mọi người đều cảm thấy có trách nhiệm với người trẻ. Đó là một sự chuyển đổi từ thái độ “chờ đợi” sang thái độ “mời gọi” và “bước tới”.

“Hãy để ý đến các em. Hãy mời gọi – chứ đừng chỉ chờ đợi. Hãy cầu nguyện – nhưng cũng phải bước tới, hỏi han, trò chuyện.”

Nếu thấy một bạn trẻ lâu ngày không đến nhà thờ, đừng vội phán xét, mà hãy tìm cách hỏi thăm. Nếu thấy một nhóm trẻ đang ngồi ở góc sân nhà thờ, hãy đến chào hỏi và trò chuyện với các em. Nếu biết một gia đình trẻ đang gặp khó khăn, hãy tìm cách giúp đỡ.

Hội đồng mục vụ, giới gia trưởng, hiền mẫu… hãy nhớ: Giới trẻ là tài sản của giáo xứ, là hạt giống của Giáo hội. Nếu bỏ rơi họ hôm nay, chúng ta sẽ không có tương lai cho ngày mai. Khi cả cộng đoàn cùng chung một thao thức, cùng chung một hành động, cùng tạo ra một mạng lưới yêu thương và nâng đỡ, thì những hạt giống đức tin được gieo vào lòng người trẻ mới có thể đâm chồi, nảy lộc và trổ sinh hoa trái bền vững. Mục vụ giới trẻ không phải là công việc của một người, mà là bản giao hưởng của cả một cộng đoàn.

LỜI KẾT: VÌ TÔI VẪN TIN…

Hành trình chúng ta vừa đi qua là một lời mời gọi nhìn lại và suy tư. Có thể nó đã chạm đến những thao thức, những trăn trở, và cả những bất lực mà nhiều người làm công tác mục vụ đang cảm nhận. Nhìn vào thực trạng người trẻ xa rời Giáo hội, thật dễ để chúng ta nản lòng, thất vọng, và thậm chí là buông xuôi. Thật dễ để đổ lỗi cho xã hội, cho những trào lưu thế tục, hay cho chính sự thờ ơ của người trẻ. Nhưng thái độ đó sẽ không dẫn chúng ta đến đâu cả.

Cuối cùng, tôi muốn kết thúc bài luận này không phải bằng một sự bi quan, mà bằng một lời tuyên xưng hy vọng. Một niềm hy vọng không dựa trên những phân tích xã hội học hay những chiến lược mục vụ khôn ngoan, mà dựa trên niềm tin vào Thiên Chúa và vào những điều tốt đẹp Ngài đã gieo vào lòng mỗi người trẻ.

Tôi vẫn tin rằng giới trẻ không mất hướng, họ chỉ đang đi lạc. Giữa muôn vàn ngã rẽ của cuộc đời, giữa những tiếng gọi mời hấp dẫn nhưng đầy cạm bẫy, họ đang loay hoay tìm kiếm một con đường dẫn đến hạnh phúc thật. Họ có thể chọn sai đường, có thể vấp ngã, nhưng sâu thẳm trong tim, họ vẫn đang tìm kiếm Chân-Thiện-Mỹ, mà tên gọi đích thực chính là Thiên Chúa.

Tôi vẫn tin rằng dù họ có vẻ quay lưng, nhưng trái tim họ vẫn khát khao được đón nhận. Vẻ ngoài gai góc, bất cần, nổi loạn của họ có thể chỉ là một lớp vỏ bọc để che giấu một tâm hồn mỏng manh, một trái tim khao khát được yêu thương, được thuộc về một nơi nào đó. Họ có thể quay lưng với một Giáo hội khô cứng, luật lệ, nhưng họ sẽ không bao giờ quay lưng với một vòng tay yêu thương, một ánh mắt cảm thông.

Tôi vẫn tin rằng nơi mỗi bạn trẻ im lặng là một tiếng kêu cứu, mong được yêu thương, mong được tin tưởng, mong được gọi tên. Sự im lặng của họ không phải là sự trống rỗng, mà là một không gian chứa đầy những câu hỏi chưa được trả lời, những nỗi đau chưa được sẻ chia, những ước mơ chưa dám nói ra. Họ đang chờ đợi một ai đó đủ kiên nhẫn để bước vào sự im lặng đó và lắng nghe.

Niềm tin ấy thúc đẩy chúng ta phải hành động. Niềm tin ấy đòi hỏi một sự hoán cải nơi chính chúng ta. Nếu người trẻ không đến với Giáo hội, thì Giáo hội phải đến với họ. Như người Cha nhân hậu trong dụ ngôn, chúng ta không ngồi chờ đứa con hoang đàng trở về, mà phải “chạnh lòng thương, chạy ra ôm cổ nó và hôn lấy hôn để” (Lc 15,20). Giáo hội phải cởi bỏ chiếc áo của một vị quan tòa để khoác lên mình chiếc tạp dề của người phục vụ, phải rời khỏi sự an toàn của bốn bức tường nhà thờ để đi vào những “vùng ngoại biên” nơi người trẻ đang sống, đang vật lộn và hy vọng.

Hành trình này sẽ không dễ dàng. Nó đòi hỏi sự kiên trì, lòng trắc ẩn, và một tình yêu không bao giờ bỏ cuộc. Nhưng đó là con đường duy nhất, con đường của chính Thầy Giêsu. Ngài đã đến với chúng ta không bằng quyền năng thống trị, mà bằng sự khiêm hạ của một Hài Nhi nơi máng cỏ, bằng sự gần gũi của một người bạn đồng hành, và bằng tình yêu đến cùng trên thập giá.

Nguyện xin Chúa Thánh Thần, Đấng là nguồn mạch của mọi cuộc hoán cải, ban cho chúng ta một trái tim mới và một tinh thần mới, để chúng ta có thể yêu thương người trẻ bằng chính tình yêu của Chúa. Một tình yêu chữa lành, kiên trì, âm thầm và không bao giờ thất vọng. Amen.

PHỤ LỤC VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO

(Những trang này có thể được dùng để trích dẫn các tài liệu của Giáo hội, các sách tham khảo về tâm lý và mục vụ giới trẻ, hoặc các gợi ý thực hành cụ thể cho các giáo xứ)

I. Các Tài Liệu Huấn Quyền Gợi Ý:

  1. Tông huấn Christus Vivit (Đức Kitô Hằng Sống) của Đức Thánh Cha Phanxicô – Tài liệu kim chỉ nam cho mục vụ giới trẻ.
  2. Tông huấn Evangelii Gaudium (Niềm Vui của Tin Mừng) của Đức Thánh Cha Phanxicô, đặc biệt các chương nói về việc hoán cải mục vụ và một Giáo hội đi ra.
  3. Thông điệp Fratelli Tutti (Tất Cả Anh Em) của Đức Thánh Cha Phanxicô, về tình huynh đệ và tình bạn xã hội, nền tảng cho việc xây dựng cộng đoàn.

II. Sách Tham Khảo Về Mục Vụ và Tâm Lý:

  1. Growing Young: Six Essential Strategies to Help Young People Discover and Love Your Church – Kara Powell, Jake Mulder, & Brad Griffin. (Sách đưa ra những chiến lược thực tế dựa trên nghiên cứu tại các giáo hội thành công trong việc thu hút và giữ chân người trẻ).
  2. The Art of Accompaniment: Theologically, Spiritually, and Pastorally – Msgr. Patrick R. Lagges. (Sách đào sâu về nghệ thuật đồng hành trong đời sống thiêng liêng).
  3. Hurt 2.0: Inside the World of Today’s Teenagers – Chap Clark. (Sách cung cấp cái nhìn sâu sắc về thế giới nội tâm, những áp lực và tổn thương của thanh thiếu niên ngày nay).

III. Gợi Ý Thực Hành Cụ Thể:

  • Mô hình “Nhóm nhỏ”: Thay vì các chương trình lớn, tập trung xây dựng các nhóm nhỏ (5-7 bạn trẻ) với một người đồng hành. Nhóm gặp gỡ hàng tuần/hàng tháng để chia sẻ Lời Chúa, chia sẻ cuộc sống và cầu nguyện cho nhau.
  • “Mục vụ cà phê”: Cha xứ dành một buổi sáng/chiều cố định trong tuần để hiện diện ở một quán cà phê gần nhà thờ, sẵn sàng trò chuyện với bất kỳ bạn trẻ nào ghé qua.
  • Chương trình “Mentoring” (Cố vấn): Kết nối mỗi bạn trẻ với một người trưởng thành gương mẫu trong giáo xứ (cùng ngành nghề, sở thích) để đồng hành, hướng dẫn và nâng đỡ trong cuộc sống.
  • Sử dụng mạng xã hội một cách ý nghĩa: Lập một trang/nhóm kín nơi cha xứ và các bạn trẻ có thể chia sẻ những suy tư, những bài hát, những câu chuyện truyền cảm hứng, và cầu nguyện cho những ý chỉ của nhau.
  • “Ngày Lắng Nghe”: Tổ chức định kỳ những buổi mà các vị mục tử và người lớn trong giáo xứ sẽ chỉ ngồi lắng nghe những chia sẻ, tâm tư của người trẻ mà không phán xét hay khuyên răn.

Lm. Anmai, CSsR